De Groene Alchemie - Tao van de Landbouw

Niet alleen op het land maar ook in de keuken deed het vuur zijn werk van procesversneller.
Het kookvuur verhoogt de eetbaarheid en verteerbaarheid van veel voedselsoorten. Zonder koken of
bakken zou een veel grotere fractie van de nutriënten niet door het maagdarmkanaal worden
opgenomen. Veel planten zijn zonder koken of bakken niet eens eetbaar.
De alchemist bouwde voort op deze functie van het vuur. Het inzicht groeide dat niet alleen in de
maag, in de kookpan en in de plant, maar ook in de grond het proces van het vrijmaken der
goddelijke mineralen gaande moest zijn. Het was immers in de aarde dat de stenen hun kostbare
goedje langzaam prijs gaven.
Op dit punt zijn de historici van de alchemie het goed met elkaar eens. De alchemist beoogde de
mineraalgroei van de ertsaders in de grond te simuleren en op die wijze een manier te vinden dit
proces te versnellen.
Aangaande de reden waarom men dit proces wilde versnellen blijft iedereen erg vaag. Vaak wordt
elke link met de oudste, i.e. groene, alchemie over het hoofd gezien en stelt men de alchemist voor
als een metaalsmelter die het proces van de ertsadervorming in de aardkorst poogt na te bootsen.
Het gouderts staat centraal in deze geschiedschrijving. De belangstelling voor het goud behoeft
weinig uitleg. De vraag naar de motivatie is ook voor veel andere metalen nauwelijks interessant.
Immers het belang van de metalen voor gereedschap en bouwmateriaal behoeft geen uitleg. 207
Maar deze metaalgerichtheid doet geen recht aan de oudere vorm van alchemie waarin het duidelijk
(nog) niet te doen was om edelmetaal, wapens en gereedschap. En die oudste alchemie betreft nu
juist het zoeken naar de gelukbrengende bestanddelen in de plant. De groene alchemie gaat vooraf
aan die der metaalbewerkers. 208
Toch was het de groene alchemisten niet alleen te doen om de plantenextracten en hun voedzame
en/of geneeskrachtige werking. "Arabian alchemists were the first to ascribe therapeutic properties
to the Stone, and it was through Arabian Alchemy that the conception of the Elixir Vitae came to the
West ....
The alchemical concept of the Elixir .... supplanted the myth of the miraculous herb or drink of
immortality -a myth to be found among all European peoples from earliest times, and whose
antiquity is beyond doubt. The Elixir was therefore a novelty in Europe only to the extent that it was
identified with the alchemical opus and the Philosopher's Stone." 209
"As for the crises of the modern world, we must bear in mind that this world inaugurates a
completely new type of civilisation .... But it is useful to remember that the only revolution
comparable to it in the past history of humanity, that is, the discovery of agriculture, provoked
upheavals and spiritual breakdowns whose magnitude the modern mind finds it well-nigh impossible
to conceive ....
Thousands and thousands of years were to elapse before the final lamentations of the old world died
away, forever doomed by the advent of agriculture .... It is impossible to imagine the upheaval of
values caused by the change-over from the nomadic to the sedentary life...." 210
Het belang van de 'stenen' of ertsen was al lang bekend vóór men zich met de metalen ging
bezighouden. Reeds in het stenen tijdperk kwam men tot het inzicht dat belangrijke
voedingsbestanddelen van de plant afkomstig waren van bepaalde stenen die in de bodem
207 Eliade 1978a, 169.
208 Eliade 1978a, 167.
209 Eliade 1978a, 167.
210 Eliade 1978a, 177.
74