Kleinschalige zorg, grote verschillen. - Wonen met dementie

zogenoemde realiteitsoriëntatietraining, zou ongebruikte hersencellen en zenuwbanen
activeren (Van der Kooij 2002).
Begin jaren tachtig van de vorige eeuw kwam er kritiek op deze benadering. Men raakte
geïnteresseerd in achtergronden van het gedrag van mensen met dementie en in de beleving
van de mensen. Er werd benadrukt dat mensen met dementie heel gevoelig waren voor
invloeden uit hun omgeving. Mensen met dementie hadden behoefte aan een warme,
liefdevolle leefsituatie, aan communicatie, nabijheid en contact, en aan een op hun
persoonlijkheid toegesneden omgang. Aansluitend hieraan ontstonden nieuwe vormen van
zorg, die samen te vatten zijn onder de noemer ‘belevingsgerichte zorg’ (Van der Kooij 2002,
De Lange 2004).
Tussen 1985 en 1995 is een stroom van belevingsgerichte benaderingswijzen op gang
gekomen: sociotherapeutische realiteitsoriëntatie, warme zorg, validation, passiviteiten van
het dagelijks leven, psychomotorische therapie, snoezelen, aromatherapie, therapeutic touch
en reminiscentie. Allerlei methoden en modellen die allen één ding gemeen hebben: de
intentie om positieve invloed uit te oefenen op het welbevinden van mensen met dementie.
Kenmerkend voor een belevingsgerichte benadering is de bereidheid aansluiting te zoeken bij
de beleving van de individuele dementerende (Kruyver & Kerkstra 1996, Van der Kooij 2002,
De Lange 2004).
De benaderingen werden aanvankelijk strikt gescheiden toegepast in de Nederlandse
verpleeghuispraktijk (Kruyver & Kerkstra, 1996). Men specialiseerde zich in snoezelen of in
warme zorg, in reminiscentie of in de validationbenadering. Niet elke aanpak bleek echter
geschikt voor iedereen. De behoefte ontstond om elementen uit de ene benadering te
combineren met elementen uit de andere. In Nederland ontwikkelde Van der Kooij daarom
geïntegreerde belevingsgerichte zorg: “het op de individuele dementerende
verpleeghuisbewoner afgestemde geïntegreerde gebruik van belevingsgerichte
benaderingswijzen en communicatieve vaardigheden, rekening houdend met zijn gevoelens,
behoeften en lichamelijke en psychische beperkingen, met het doel dat de bewoner zo veel
ondersteuning ervaart bij de aanpassing aan de gevolgen van zijn ziekte en de
verpleeghuisopname dat hij zich daadwerkelijk geborgen voelt en in staat is zijn gevoel van
eigenwaarde te behouden.” (Van der Kooij 2002:24). Toepassing van geïntegreerde
belevingsgerichte zorg lijkt een belangrijke stap vooruit in het verlenen van kwaliteitszorg:
zorg die niet alleen voldoet aan wettelijke eisen en professionele kaders, maar bovendien
aansluit bij de mogelijkheden en de behoeften van mensen met dementie (Dröes et al 2002).
2.2.2 Huidige verpleeghuiszorg voor mensen met dementie
Ondanks alle ontwikkelingen naar belevingsberichte benaderingen, is de basis voor het
handelen van de huidige verpleeghuiszorg in Nederland nog steeds CSLM; de zorg is
Continu, Systematisch, Langdurig en Multidisciplinair. Het gaat hier om een sterk taak- en
aanbodgericht model, waarbij gehecht wordt aan het werken met standaarden, protocollen en
methodieken. De zorg staat centraal. De overige taken zijn verdeeld over verschillende
functies. Het dagritme ligt vast en wordt vooral bepaald door de keuken van de instelling en
de activiteiten verlopen volgens een vast programma (Den Hollander 2001, Ettema 2001).
19