Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Van uitspatting naar uitspanning?
Afb. 2. Het bestuur van de vereniging Flardinga poseert. Gemeentearchief Vlaardingen.
aantrok, was de Volksbond tegen Drankmisbruik, de liberale pendant van de hiervoor genoemde
Christelijke Geheelonthouders Vereeniging. Onder leiding van voorzitter A. Bagchus (!)
trachtte de Volksbond met concerten, toneelavonden en lezingen arbeiders uit de kroeg te
houden. Daarbij werd dikwijls samengewerkt met bestaande voordrachts- en toneelgezel­
schappen. Verder had de Volksbond een koffiehuis, volksbibliotheek en een zangafdeling.
Ook vanuit het bedrijfsleven werden pogingen gedaan het vermaak van de werklieden te
beïnvloeden. Hollandia (1882) liep daarbij voorop. Met een leesinrichting (1890), toneelver­
eniging (1894), muziekvoorstellingen en voor de jeugd gymnastiekoefeningen, kinderfeesten
en een speeltuin (1899), hoopte de directie van dit machtige fabriekscomplex haar werkne­
mers te disciplineren en te ontspannen, maar ook geestelijke en lichamelijke vakbekwaam­
heid bij te brengen. 21
De uitbouw van de bedrijfscontrole over de vrijetijdsbesteding van de
werknemers ging na de eeuwwisseling onverminderd voort, getuige de komst van een harmo­
nie- en gymnastiekvereniging (1903 en 1909).
Wat hier niet onvermeld mag blijven, zijn de nauw aan de overheid gelieerde ad hoc-ieest-
commissies, die de feestelijkheden regelden rond de hoogtijdagen van het Oranjehuis, zoals
de viering van de zeventigste verjaardag van koning Willem III en de inhuldiging en trouwdag-
van koningin Wilhelmina. Ook zij organiseerden activiteiten voor 'het volk', zoals volkscon­
certen en allegorische optochten. 22
21 Nieuwe Vlaardingsche Courant 7-6-1890, 11-7-1894, 23-2-1895, 8-10-1898 cn 13-5-1899.
22 GAV, Arch. Commissie viering Troonsbestijging, inv.nr. 2-3, Notulen; Arch. Commissie viering Huwelijksdag, inv.nr.
1-3, presentielijsten en aantekeningen.