Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Van uitspatting naar uitspanning?
vuurwerk, muziek, kinderspelen als blokjesrapen en sprietlopen en 'moderne' sportactivitei­
ten, waaronder gymnastiekuitvoeringen en wieier- en voetbalwedstrijden.
De Oranjefeesten waren daarmee de meest serieuze poging om de kermis te doen verge­
ten. Maar er werd meer mee beoogd. Flardinga wilde 'trachten de geheele bevolking der stad
tot een persoonlijke feestvreugde op te wekken, en één te doen zijn, daar zij maar al te goed
weet, hoe vaak er omstandigheden zich voordoen, die afbreuk kunnen brengen aan het ge­
voel van saamhorigheid.' 34
Met andere woorden: de Oranjefeesten als bestrijdingsmiddel van
de voortschrijdende verzuiling.
Er was voor Flardinga nog een derde reden voor een grootse opzet van de Oranjefeesten.
Het verdwijnen van de kermis in combinatie met de ligging van Vlaardingen onder de rook
van Rotterdam met haar bioscopen, theaters en danspaleizen, dreigde te leiden tot een ware
exodus van vermaakzoekers naar de grote stad. Deze dreiging bracht Flardinga bij haar eerste
koninginnedagviering tot de oproep 'medewerking te willen verleenen, dat dit feest op waar­
dige wijze wordt gevierd, geen enkele wanklank wordt vernomen en het bewijs zal geleverd
worden, dat zoo vaak in twijfel is getrokken, dat de ingezetenen van Vlaardingen ook in eigen plaats
feest willen en kunnen vieren.' 7
' 3
De stedelijke trots was in het geding en Flardinga begreep haar missie. Zo zag de vereni­
ging zichzelf graag: als vertegenwoordiger van het algemenebelang van de stad. Die oude door-
en-door liberale droom was echter een valse voorstelling van zaken. Flardinga stond niet bo­
ven de partijen, was niet neutraal, zo was al genoegzaam gebleken tijdens de discussie rond
het afschaffen van de kermis. Zij verdedigde de belangen van een politieke stroming, de vrij­
zinnigen, en zo mogelijk nog sectarischer, van een belangengroep, de Vlaardingse nering­
doenden. Maar deze flirt zou Flardinga niets meer dan een kater opleveren.
De vereniging meende de belangen van de plaatselijke economie het beste te dienen door
het organiseren van de meest uiteenlopende tentoonstellingen. Aanvankelijk ging de aan­
dacht nog uit naar de eigenlijke doelgroep, de arbeiders, in de vorm van Floralia-, huisvlijt- of
nijverheidstentoonstellingen. 36
eeuw op het programma. 37
Deze stonden bij de oudere zusterverenigingen al in de 19e
Maar de geringe belangstelling voor de Floralia's 38
en de tegenval­
lende kwaliteit van de inzendingen bij de huisvlijttentoonstellingen, door het bestuur be­
schouwd als 'geknutsel', 39
deden de vereniging uitzien naar andere tentoonstellingsvormen.
Hier week Flardinga af van haar voorgangers, met een compleet nieuw scala: winkeletalage-,
reclame-, verbruiks- en genotmiddelententoonstellingen. Het belang voor de commercie lag
er duimendik bovenop. Met de vak- en reclametentoonstellingen van 1905 en 1909 moest het
publiek worden getoond 'tot welke hoogen trap de industrie in Vlaardingen gestegen is'. Het
Flardingabestuur voelde aan dat het zich op een hellend vlak begaf. De veredeling van volks­
vermaken was met de reclamewedstrijd 'zoo ruim mogelijk opgevat', realiseerde men zich
maar al te goed. 40
34 GAV, 8 E 72, Feestgids voor de verbruiks-, genotmiddelen- en huisvlijttentoonstelling, 24-28 juni 1924.
35 GAV, 8 E 87, Programma der feestviering van Flardinga op 31 Augustus 1904 [cursivering is vet in originele tekst].
36 Dit logenstraft de bewering van Eliêns dat nijverheidstentoonstellingen na 1888 in Nederland niet meer voorkwamen.
Vgl. Titus M. Eliëns, Kunst, nijverheid, kunstnijverheid. De nationale nijverheidstentoonstellingen ah spiegel van de Nederlandse
kunstnijverheid in de negentiende eeuw (Zutphen 1990) 128.
37 Helsloot, 'Verbürgerlichung', 75-83; Helsloot, Vermaak, 82-83; Dekker, 'De Vereeniging', 195-196; A.E. d'Ailly, Zestig
jaren volksvermaak 1871-1931 (Amsterdam 1931) 14-15; Leenders, 'Vereeniging voor Volksvermaken', 262-264.
38 Vgl. GAV, Arch. Flardinga, inv.nr. 2, Notulen 5-10-1923 en inv.nr. 3, Notulen 14-9-1928.
39 Nieuwe Vlaardingsilw Courunt 26-4-1905.
40 GAV, Arch. Flardinga, inv.nr. 12, Jaarverslag 1909.
27