Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

hij in opdracht van de Nederlandse Vereniging
van Eigenaren van Vastgoed Huis en Eigendom.
De vereniging, die op 1 januari 1998 ontstaan is
uit een fusie van verschillende regionale en plaatselijke
verenigingen van huiseigenaren, herdenkt
met deze jubileumuitgave dat er al ruim honderd
jaar verenigingen van huiseigenaren in Den Haag
actief zijn. Hillenius geeft een chronologisch overzicht
van de opkomst en ondergang van de verschillende
lokale verenigingen van huiseigenaren
in Den Haag. Hij kon daarbij beschikken over het
- overigens beperkte - archiefmateriaal van deze
verenigingen en over diverse bronnen in hel Algemeen
Rijksarchief en het Haags Gemeentearchief.
Zwart-wit-illustraties verlevendigen het geheel.
Het boek begint met een sfeerschets van Den
Haag rond 1897, die enigszins in de anekdotes
blijft hangen. Huisvestingszaken komen in dit
hoofdstuk nauwelijks aan bod. Dat verandert in
het tweede hoofdstuk, gewijd aan de Haagse woningmarkt.
Die bestond rond 1900 nog vrijwel geheel
uit huurhuizen. De vaak kleine huiseigenaren
werden regelmatig met wanbetalers geconfronteerd.
Daarom richtte een aantal van hen in 1897
de Verhuurdersbond Onderling Belang op. Het
derde hoofdstuk is aan deze bond gewijd. Onderling
Belang werd bestuurd door personen uit eenvoudige
buurten die zelf vaak werkzaam waren in
de bouw. In de overige acht hoofdstukken volgt
Hillenius het reilen en zeilen van Onderling Belang
en aanverwante verenigingen in Den Haag.
Vóór de Tweede Wereldoorlog waren slechts twee
verenigingen van huiseigenaren gedurende lange
tijd succesvol: Onderling Belang en de in 1915 opgerichte
Vereeniging van Huis- en Grondeigenaren
Het Eigendom, die in hoofdstuk zes aan bod komt.
De leden van Het Eigendom waren gemiddeld genomen
wat welgestelder dan die van Onderling Belang.
De bladen die Het Eigendom uitgaf, waren
zeer succesvol. Als vereniging toonde Onderling Belang
zich echter strijdvaardiger ten opzichte van de
overheid en in het adviseren van de leden.
Boekbesprekingen
De Duitse bezetting bracht tweespalt in de besturen
van de twee Haagse verenigingen van verhuurders.
In 1941 moesten de joodse leden vertrekken.
Op last van de bezetter volgde er een
gedwongen samengaan van de beide verenigingen
onder de naam Afdeling 's-Gravenhage van de Nederlandsche
Bond. In 1943 werden Scheveningen
en de rest van het kustgebied ontruimd voor de
aanleg van de Atlantikwall. Aangezien het daarbij
voornamelijk om huurwoningen ging, nam het
aantal leden van de vereniging verder toe.
Na de bevrijding pakten enige oud-bestuursleden
de draad weer op. Het resultaat was een fusie tot de
's-Gravenhaagsche Vereeniging van Huis- en
Grondeigenaren. Als gevolg van een concentratie
van onroerend goed in de handen van institutionele
beleggers volgden andere fusies. Zo konden vanaf
de jaren zeventig ook eigenaren, die in hun eigen
huis woonden, lid van de Vereeniging worden. Vanaf
1990 volgden de appartementseigenaren. Inmiddels
had in 1986 een fusie met de Rotterdamse zustervereniging
plaats gevonden en in 1989 met
andere verenigingen in de regio. Vanaf 1992 hadden
de verenigingen in Zuid-Holland en Amsterdam
een gemeenschappelijk blad: Huis enEigendom.
Ook de verenigingsnaam werd daaraan aangepast.
Organisaties uit het hele land sloten zich bij Huis en
Eigendom aan. Uiteindelijk gingen de plaatselijke
en regionale verenigingen injanuari 1998 op in een
landelijke organisatie onder de naam Nederlandse
Vereniging van Eigenaren van Vastgoed.
Hoewel het overigens vlot geschreven en goed
verzorgde boek in eerste instantie een brede aanpak
suggereert, concentreert het zich toch voornamelijk
op het bestuurlijke reilen en zeilen van
de behandelde verenigingen. Het is daarom devraag
of deze jubileumuitgave ook voor een breder
publiek interessant is. Men zou willen dat het
bedrijf wat meer tot leven was gekomen.
Marie-Christine Engels
57