Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Boekbesprekingen
Recensies
tot het schrijven van de Vita Sancti Adalberti.
In een tweede artikel publiceert Gumbert de
G.N.M. Vis (red.), In het spoor van Egbert. Aartsbis­ boekenlijst die is overgeleverd in een compilatieschop
Egbert van Trier, de bibliotheek en geschiedwerk van de 16e-eeuw.se Egmondse monnik Bouschrijving
van het klooster Egmond (Egmondse Studewijn van 's-Gravenhage. In zijn inleiding helpt
diën 3; Hilversum: Verloren, 1997, 191 blz„ ISBN hij het misverstand uit de wereld dat het hier zou
90-6550-289-0)
gaan om een catalogus van de bibliotheek', volgens
Gumbert gaat het veeleer om een aanwin­
De derde bundel Egmondse Studiën bevat zes arstenlijst, die bovendien niet volledig is. Deze bron
tikelen die (soms wel erg losjes) zijn gegroepeerd is al meermalen uitgegeven, maar de nieuwe edi­
rond de persoon van Egbert, aartsbisschop van tie is toch geen overbodige luxe. Gumbert lost een
Trier, overleden in 993. Diens betekenis voor Eg- aantal paleografische problemen op, identificeert
mond blijkt van tweeërlei aard te zijn geweest. Ten een aantal niet eerder herkende werken en locali-
eerste was hij een prominent familielid van de seert de nog bestaande boeken. Tenslotte somt hij
stichtersfamilie: hij was een kleinzoon van de Hol­ de bewaarde Egmondse handschriften op die niet
landse graaf Dirk I, die Egmond stichtte als non- in de lijst voorkomen. Een index completeert dit
nenconvent, en een zoon van Dirk II, die het buitengewoon nuttige artikel.
klooster omvormde tot een benedictijner man- Eén van de door Gumbert behandelde handnenabdij.
Ten tweede was Egbert een belangrijke schriften is pas in 1995 'teruggevonden' in de
begunstiger van Egmond: hij schonk het klooster Utrechtse universiteitsbibliotheek. Het dateert uit
relieken en boeken, en was de opdrachtgever voor de 12e eeuw en bevat de brieven van de apostel
de levensbeschrijving van Sint Adalbcrt.
Paulus. H.G.E. Rose toont aan dat het inderdaad
S. Flesch wijdt een Duitstalig artikel aan perso­ van Egmondse oorsprong is en beschrijft de lotgenen
uit de omgeving van Trier die evenals Egbert vallen van het boek. Het was niet eerder als Eg-
een rol speelden in Egmond. De voornaamste monds herkend omdat het een ex libris droeg van
schakel was wel Ruopert, de monnik van Meltlach de Sint-Paulusabdij, waar het al in de Middeleeu­
die in opdracht van Egbert naar Egmond reisde wen terecht was gekomen.
en daar de vita van Sint Adalbert optekende. R.H.F. Hofman maakt gebruik van de genoem­
Flesch waagt de veronderstelling dat deze Ruopert de boekenlijsten en enkele andere bronnen om
dezelfde was als Ruodpreht, opdrachtgever van een schets te geven van het onderwijs in Egmond.
het zogenaamde Egbert-psalter, en als Robert, Per vak wordt vermeld wat de meest gebruikelijke
elect van het bisdom Toul. Echt harde bewijzen literatuur was in de Middeleeuwen, waarna aan de
zijn er niet, maar het idee is alleszins de moeite hand van de Egmondse bronnen wordt bezien wat
van het onderzoeken waard. Een andere monnik hiervan voorhanden was in de kloosterbiblio­
van Mettlach, zonder naam vermeld in de Vita theek. In het algemeen lijkt de boekerij goed
Sancti Adalberti, wordt door Flesch geïdentifi­ voorzien te zijn geweest.
ceerd als de Engelsman Lioffin, die ook in de Sint- Het langste en diepst gravende artikel in deze
Pietersabdij te Gent sporen heeft nagelaten. bundel is van j.W.J. Burgers. Het is gewijd aan de
J.P. Gumbert onderzoekt aan de hand van de grafelijke kapelaan Allinus, die al eerder door
12e-eeuwse boekenlijst van Egmond in hoeverre Burgers was ontmaskerd als de Egmondse monnik
de schenkingen van Egbert de basis van de kloos­ die het laatste deel van de Annales Egmundenses
terbibliotheek hebben gevormd. Dit lijkt een alles­ schreef. Allinus, wiens wereldlijke naam Allardus
zins verdedigbare hypothese. Gumbert spreekt luidde, stamde uit het adellijke geslacht Van Haar­
overigens zijn twijfel uil over de stelling van Hof lem, en verdiende in de jaren 1198-1203 en 1214en
Cordfunke dat Egbert persoonlijk in Egmond 1222 zijn sporen als klerk van de graven van Hol­
heeft vertoefd, een kwestie die van groot belang is land. Vele oorkonden uit die tijd dragen de
voor de vraag wanneer het mannenklooster is ge­ tekenen van zijn bemoeienis, hetzij in het schrift,
sticht. Als zij gelijk zouden hebben, zou dat de hetzij in het dictaat. Burgers beschrijft op knappe
oorsprong terugvoeren lot circa 950. Gumbert wijze het leven en werken van Allinus en laat zien
leest de door hen gebruikte bron echter anders in welke netwerken hij functioneerde. Als niet te
en stelt het ontstaan rond 980. De beginfase van versmaden toegift bevat dit artikel een nieuwe edi­
de abdij zou een begrijpelijk kader bieden voor detie van het slot van de Annales, met een vertaling
schenkingen van Egbert en voor diens opdracht in het Nederlands. De diplomatische en codicolo-
47