Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

ad van Keulen. Cunera zou zijn gered door de
koning van de Rijn, die in Rhenen zetelde, waar
zij echter alsnog werd vermoord door de jaloerse
koningin. Niemand minder dan Willibrord zou
zich hebben ingespannen voor haar cultus, en Cu­
nera werd middelaarster in zulke diverse noden
als veeziekten, keelaandoeningen en verdrinking.
Ludo Jongen schrijft over Lutgard van Tongeren
(1182-1246) en Liedewij van Schiedam (1380-
1433). Ondanks twee eeuwen leeftijdsverschil wa­
ren hun levens redelijk vergelijkbaar, wat iets zegt
over het hagiografische genre. Ook hadden zij al­
lebei grote biografen: Thomas van Cantimpré stel­
de het leven van Lutgard te boek en Thomas a
Kempis en Jan Brugman beijverden zich voor de
cultus van Liedewij. Toch waren er belangrijke
verschillen: Lutgard leefde in een besloten kloos­
terwereld, Liedewij midden in een stad. De eerste
genoot in de Middeleeuwen dan ook nauwelijks
verering, de laatste wel. Niettemin duurde het tot
1890 voor Liedewij heilig werd verklaard. Een re­
den voor deze late canonisatie blijkt niet uit dit ta­
melijk oppervlakkige artikel, dat bovendien de in­
druk maakt niet geheel af te zijn.
Gerrit Verhoeven
Boekbesprekingen
De oudste stadsrekeningen van Dordrecht, 1283-1287. rollen waren samengesteld uit al dan niet na be­
Uitgegeven door J.W.J. Burgers en E.C. Dijkhof schrijving aan elkaar gehechte vellen, waarvan
(Apparaat voor de geschiedenis van Holland 11; sommige in de loop van de tijd losgeraakt en op­
Hilversum: Historische Vereniging Holland/Vernieuw aan elkaar verbonden waren. Hier hebben
loren, 1995, XCIV + 115 blz., ISBN 90-70403-37-4) de uitgevers hun inzichten in de activiteiten van
de verschillende schrijfhanden en in de inhoude­
Men kan vraagtekens plaatsen bij de neiging van
uitgevers van oorkondenboeken en andere edities
van primaire middeleeuwse bronnen om die van
vóór 1300 telkens opnieuw te publiceren en daar­
bij steeds grotere vormen van perfectie na te stre­
ven en al doende de zo broodnodige ontsluiting
van de veel talrijker bronnen van de 14e en 15e
eeuw achterwege te laten. Bij het vernemen van
de nieuwe editie van de oudste Dordtse rekenin­
gen was mijn eerste reactie ook: 'alweer...waar­
om?'. Immers, wie kon na De oudste stadsrekeningen
van Dordrecht, 1283-1424, uitgegeven door Ch.M.
Dozy ('s-Gravenhage 1891), de volledige tekstpre­
sentatie in het Corpus van Middelnederlandse Teksten
(tot en met het jaar 1300), uitgegeven door M. Gysse-
ling ('s-Gravenhage 1977), en de verschillende
edities van fragmenten, verlangen naar een her­
uitgave, terwijl nog zulk boeiend materiaal van na
1424 op publicatie ligt te wachten? Maar het is in­
derdaad heerlijk om - waar Dozy slechts met grote
moeite antiquarisch verkrijgbaar is en weinigen
speciaal voor dit doel de dure delen van het CMT
zullen aanschaffen - in een prettig bandje de
Dordtse rekeningen ter hand te kunnen nemen.
Bovendien wilde ik mij graag laten overtuigen
door het werk van twee zo uitnemende specialis­
ten op het terrein der 13e-eeuwse paleografie van
Holland als de beide editeurs.
In hun editie presenteren de uitgevers een
soort drieluik. Allereerst een uitvoerige inleiding,
die met inbegrip van de lijst van verkort aange­
haalde werken de pagina's IX t/m XCVI omvat;
dan de eigenlijke editie, die (na een korte verant­
woording van twee bladzijden) de pagina's 5 t/m
77 beslaat; en tenslotte een nawerk, bestaande uit
afzonderlijke indices van namen en zaken en een
(kort) overzicht van lezingen die afwijken van die
van Gysseling, samen de pagina's 78 t/m 115.
Waar de slordigheden in de editie van Dozy evi­
dent en talrijk waren, maar inmiddels grotendeels
door Gysseling rechtgezet, lijkt het belangrijkste
argument van Dijkhoff en Burgers voor her-editie
een verschil van inzicht met de oudere bron-edi-
teurs over de volgorde van de vellen van sommige
rekening(fragment)en. Deze problematiek dankt
zijn ontstaan aan het feit dat de Dordtse rekenin­
gen behoren tot het type der rolrekeningen. Deze
lijke samenhang van de vellen aangewend om op
enkele plaatsen in te grijpen in de tot dusverre ge­
accepteerde volgorde, hetgeen uiteraard gevol­
gen had voor het chronologisch verband der in de
rekeningen gerepresenteerde historische evene­
menten. Een delicate operatie, omdat de chrono­
logie lang niet altijd duidelijk gegeven is en de
editeurs hier hun interpretatie opleggen aan de
gebruiker; maar gelijktijdig een boeiende exerci­
tie, omdat aldus de ingrepen van restaurateurs
etc. in het verleden zichtbaar worden gemaakt en
ter discussie worden gesteld. De codicologische ta­
bel op de pagina's LXXX t/m XCI stelt de lezer
die daar de moed toe heeft, in de gelegenheid om
de ingrepen te volgen en te toetsen. Hieronder zal
ik hierop terugkomen.
Allereerst enige opmerkingen bij de inleiding.
Deze opent met een uitvoerige schets van bestuur
en samenleving van Dordrecht in de 13e eeuw, die
49