LUTHER, ZIJN WEG EN WERK - De Evangelist

104
Tegen 8 april werd de Rijksdag bijeen geroepen. De uitnodiging was in vriendelijke
toon gesteld. De keizer wilde “ieders gedachte, mening en opinie” horen om de
eenheid te herstellen. Dit hing samen met het gevaar van buiten de grenzen: de Turken
bedreigden het Duitse rijk van nabij. Keurvorst Johan, opvolger van Frederik de Wijze
en groot vriend van Luther, besloot enkele vooraanstaande theologen, waaronder
Melanchthon en Jonas, mee te nemen als zijn raadgevers. Luther kon als gebannene
natuurlijk niet meegaan, maar om hem zo dicht mogelijk in de buurt te hebben, zou hij
op een van de keurvorstelijke vestingen, de Coburg, in het zuiden van het land, zijn
intrek nemen.
Zondag Jubilate, 3 april, vertrok het gezelschap uit Wittenberg, nadat Luther in de
vroegdienst gepreekt had over Johannes 8: 51, “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, zo
iemand Mijn woord houden zal, die zal de dood niet zien in eeuwigheid”. Een rode,
een witte en een zwarte koffer bevatten de documenten. Daarbij waren er heel wat van
theologische en kerkpolitieke aard. Na een reis van 12 dagen kwam men in de stad
Coburg aan, het was Goede Vrijdag. De volgende morgen stond Luther daar op de
kansel en in de Paasweek, gedurende welke het gezelschap hier verbleef, preekte hij
elke dag. Zuivere uitlegging van de Schrift, met slechts één keer een heenwijzing naar
de komende grote gebeurtenis.
In de nacht, nadat de keurvorst met zijn gevolg verder was gereisd, klom Luther met
z'n huisknecht en secretaris Veit Dietrich en een neef naar de vesting boven de stad.
Weer zou hij, als tien jaar geleden, wonen in een “vaste burcht”, een burcht op een
rots gebouwd. Het viel hem zwaar, dat hij niet mee kon gaan naar Augsburg, maar hij
berustte er in: het zou God verzoeken zijn. Hier kon de keurvorst instaan voor zijn
veiligheid: twaalf wachtposten bewaakten hem, twee stonden op de torens om voor
naderend onraad te waarschuwen. Overigens had hij ruimte genoeg, heel het zgn. vorstengebouw
stond te zijner beschikking. En rust om te studeren, die, hem in
Wittenberg zo vaak ontbrak.
Door de vele brieven van zijn hand, die ons juist uit deze maanden bewaard zijn
gebleven, weten we wat er in hem omging. Reeds de eerste dag schrijft hij uitvoerig
aan zijn juist vertrokken vrienden, een beetje weemoedig, dat hij niet bij hen is, “maar
ik weet, er is iemand die tot mij zegt: jij mag niet meezingen, je hebt een valse stem”.
En hij maakt wat grapjes om z'n ergernis te verdrijven.
Het heerlijke vrije uitzicht en mooie lenteweer doen hem aan de Wartburg denken en
de kraaien in de bomen voor z'n raam voeren een complete zitting van de Rijksdag
voor hem op; trotse koningen, hertogen en allerlei adellijke lieden zijn er, alleen de
keizer heeft hij nog niet gezien. Onophoudelijk kwetteren ze hun decreten en dogma's
de lucht in en ze hebben een heel wat mooier paleis tot hun beschikking dan de
armzalige collega's in Augsburg. Hij komt later telkens op het beeld terug: dat zwarte
volkje wordt al lastiger. Straks vergelijkt hij ze met de sofisten en papisten - ze
kakelen maar en eten intussen de hele oogst op. Goddank, vandaag, schrijft hij de 28e,
heb ik de eerste nachtegaal gehoord.
Intussen vonden de openingsplechtigheden van de Rijksdag van Augsburg plaats.
Daar zou het vooral op de protestantse vorsten aankomen, op hun moed om voor hun
geloof uit te komen. 't Was duidelijk dat dit niet zonder gevaar voor hun kroon en
leven zou kunnen geschieden, nu keizer Karel de handen vrij had om met de
ongehoorzame Duitse landsheren af te rekenen. Maar reeds direct bleek, dat hij hier
met andere dan militaire krachten te doen zou krijgen.
Toen de keizer van het heilige Roomse rijk de stadspoorten naderde, gingen de
hoogwaardigheidsbekleders van regering en kerk hem tegemoet. Allen knielden met
ontbloot hoofd neer om de zegen van de pauselijke nuntius te ontvangen. Alleen