LUTHER, ZIJN WEG EN WERK - De Evangelist

tegenstanders, wilde alle hervormingen weer ongedaan maken. De Raad van
Wittenberg was het daarmee niet eens en deze zond, de keurvorst tartende, aan Luther
het verzoek om terug te komen. Deze had nog pas aan Spalatinus geschreven, op diens
klacht dat Wittenberg een slechte naam kreeg door alle onrust: “Dacht je dan, dat het
de roeping van de jongeren van Christus was om de openbare vrede te bewaren en
daarmee de eeuwige vrede op spel te zetten? Christus had ook niet zo'n goede naam
bij de kinderen van de wereld. Van ons eist men, dat je zelfs geen hond zult horen
blaffen.” En aan Capito, de hoftheoloog te Mainz: “De geest van de waarheid valt aan
en ergert en is allerminst vriendelijk. Hij ergert niet slechts enkelen maar de hele
wereld. Dus is het onze roeping allen te ergeren, te krenken, in verwarring te brengen;
niets goed te praten, nooit een compromis te sluiten, niets te verontschuldigen, opdat
midden in het open veld vrij, zuiver en recht de waarheid sta”. Toch kon hij allerminst
instemmen met alles wat in Wittenberg gebeurde, zeker niet met de beeldenstorm, en
hij was bereid zijn gewicht in de schaal te werpen, nu hij merkte dat de beweging van
de Reformatie op zijpaden dreigde te geraken. Temeer daar hij de uitnodiging van de
Raad als een roepstem van boven verstond.
Luther deelde aan de keurvorst mee, dat hij zou komen.
Frederik was in grote ongelegenheid. De Reformator schreef toen aan zijn keurvorst
die beroemde brief: “Aan mijn allergenadigste Heer, in handen. Genade en geluk van
God de Vader met uw nieuwe heilige relikwie! Uw Keurvorstelijke Genade heeft
zolang reeds in allerlei landen heilige relikwieën opgekocht, nu heeft God uw
verlangens vervuld en u zonder kosten en moeite een heel kruis met spijkers, speren
en gesels thuis gestuurd. Uw Keurvorstelijke Genade moet er maar niet bang voor
zijn, maar strekke de armen er rustig op uit en late de nagels diep doordringen, ja
danke God daarvoor met vreugde. Zo moet en zal het vergaan wie Gods. Woord
willen hebben: dat niet alleen Annas en Kájafas woeden, maar ook Judas onder de
apostelen is en Satan onder de kinderen van God. Uw Genade moge mij, dwaas, een
beetje geloof schenken, ik ken n.l. deze en dergelijke knepen van de Satan, daarom
ben ik ook niet bang voor hem en dat ergert hem zeer. Dit is nog maar een begin. Laat
de wereld schreeuwen en oordelen, laat vallen wat valt, ook St. Petrus en de apostelen,
ze zullen wel weerkomen ten derden dage, als Christus weer opstaat. Ook dat moet
aan ons vervuld worden.”
De keurvorst stuurde in allerijl nog een gezant: hij moet de hartelijke groeten
overbrengen en vragen of de gevangene alsjeblieft nog wat geduld wil oefenen.
Misschien dat de komende Rijksdag andere uitzichten opent. Als Luther nu terug zou
komen, zouden paus en keizer allicht uitlevering van de gebannene eisen en wat dan!
Wat de keurvorst zelf betreft, aldus de gezant, hij is bereid te doen wat God wil. Als
hij maar wist wat die wil inhield, zou hij graag het kruis dragen dat God hem oplegt.
Maar als anderen daarbij het leven zouden inschieten, zou hij dat betreuren. En ten
slotte moet de gezant dit zeggen: als Gods wil en werk door de misschien overdreven
bedachtzaamheid van de keurvorst verhinderd zouden worden, zou dat zijn Genade
bedroeven en daarom zou hij alles willen laten afhangen van Luther's inzicht, die in
zulke hoge dingen meer ervaring heeft dan hij. Men kan wel zeggen, dat dit het
getuigenis is van de grootste overwinning die Luther ooit behaalde. De voorzichtige
landsvorst, de altijd aarzelende politicus, geeft zich gewonnen en de teugels in handen
van de gevangen en verbannen monnik.
En nu schrijft Luther die tweede beroemde brief: Ik kom. Niet op eigen initiatief. “Uw
Genade weet, en als hij het niet weet, deel ik het hem bij deze mee, dat ik mijn
Evangelie niet van mensen maar uit de hemel ontvangen heb, van onze Heere Jezus
51