LUTHER, ZIJN WEG EN WERK - De Evangelist

105
Johan, de keurvorst van Saksen, bleef staan. Dat was een daad en in letterlijke zin een
opgericht teken. De volgende dag werd een van de fraaiste processies gehouden, die
de geschiedenis van de zo prachtlievende middeleeuwen heeft gekend. In zijde en
damast, bestikt met goudbrokaat, in de kleur van hun vorstenhuis, schreden de vorsten
van het Rijk met de voornaamste leden van hun gevolg in de optocht voort. Vooraan
liep Johan van Saksen, naar oude traditie met het blinkende zwaard van de keizer.
Achter hem Albrecht, de aartsbisschop van Mainz, dan de aartsbisschop van Keulen
en Ferdinand van Oostenrijk. Daarop volgde de keizer zelf. De stoet schreedt naar de
kathedraal, waar de keizer en de gehele menigte knielden voor het hoogaltaar. Alleen
Johan van Saksen en Philip, de landgraaf van Hessen, bleven staan.
De volgende morgen liet de keizer de Lutherse vorsten roepen. Hij wees hen er op, dat
hun predikanten in Augsburg niet mochten preken. De vorsten zeiden dat ze zich
daaraan niet houden konden. De keizer zei: ik sta er op, dat het in ieder geval geen
polemische preken zijn. De vorsten antwoorden nog eens dat ze zich daaraan niet
houden konden. Het werden dagen van ernstig gespannen overleg. Melanchthon,
hoofd van de delegatie van de Lutherse theologen, deed al wat hij kon om een breuk te
voorkomen. Ook aan de Katholieke kant waren belangrijke figuren die op een
compromis aanstuurden. In zijn geheime verblijfplaats bleef Luther door koeriers op
de hoogte van de stand van de onderhandelingen en hij zond de zijnen de ene
bemoediging na de andere. Hij vreesde, dat de vredelievende Melanchthon te zwak
zou zijn en in principiële zaken te toegeeflijk.
Zelf sterkte hij zich door de studie van de O.T. profeten, die hij juist in deze dagen aan
het vertalen was en die hij vóór Pinksteren hoopte klaar te krijgen. Ezechiël 38 en 39
zond hij reeds direct naar de drukker met een afzonderlijk woord vooraf. De
profetieën van God over de grote koning Gog van het land Magog, die met zijn
legerscharen uit Arabië en Perzië en het Morenland als een wolk over het land Israël
kwam gevaren, maar die door Gods kracht werd weerstaan, leken hem zeer actueel.
Lag niet het leger van de Turken voor Wenen, dreigend Europa onder de voet te
lopen? Was dat niet een straf van God voor de zonde van de christelijke landen? De
enige hulp en troost is die, waarmee Ezechiël 39 sluit: dat ieder zich bekere, God
vreze en zijn Evangelie ere, dat in onze dagen zo helder in 't licht is gesteld.
Lichamelijk en geestelijk had Luther weer moeilijke dagen, vooral hoofdpijn en
oorsuizen maakten hem soms het werken onmogelijk. De lijfarts van de keurvorst
zond hem geneesmiddelen uit Augsburg, maar als zijn vrouw voorzichtig informeert
of hij soms weer niet in orde is, antwoordt Luther: je ziet toch, hoeveel geschriften ik
publiceer, zo iemand kan toch niet ziek zijn?
Inderdaad, wat hij, niettegenstaande de aanvallen van ziekte, produceerde, is
verbazingwekkend. Naast al het andere houdt hij zich vooral met de Psalmen bezig,
waarvan hij een betere vertaling hoopt te maken dan tot nu toe gelukte. In de uitgave
van 1528 had hij een voorrede geschreven, waaruit we weten wat Luther aan de
Psalmen had. Een Bijbel in de Bijbel, waarin alles kort is samengevat wat in alle
andere boeken staat; een handboek, door de Heilige Geest zelf geschreven, een fijne,
heldere, zuivere spiegel, die ons het beeld toont van wat de christenheid moet zijn.
Want hier vinden we geen legendarische verhalen over wat een of andere heilige deed,
maar de geschiedenis van wat het hoofd van alle heiligen gedaan heeft en wat alle
ware heiligen nog doen: hoe zij staan tegenover God, tegenover vrienden en vijanden
in alle gevaar en nood. Hier zien we de lieve heiligen in het hart. Hier vinden we de
geheiligde vreugde, een tuin waar de prachtigste bloemen groeien, allerlei goede,
blijde gedachten over God en Zijn weldaden. En waar vindt u diepere, donkerder,