1 - Gemeente Vianen

Sinds de aanleg is dit stramien nauwelijks gewijzigd en nog steeds
duidelijk aanwezig in de binnenstad.
In de planmatige opzet en het verdedigbare karakter past ook de bouw
van een nieuw kasteel aan de noordzijde van de stad: Batestein.
Het stadsgebied, maar ook het kasteelterrein afzonderlijk, worden
omgeven met grachten. Op de oudste tamelijk betrouwbare kaart van
Vianen (11) is de stad aan de oost-, zuid- en westzijde omgeven door
een dubbele gracht (12). Aan de noordzijde zal de Lek oorspronkelijk
voldoende bescherming hebben geboden.
Achter de grachten worden de verdedigingsmuren met -torens gebouwd.
Ter hoogte van de Voorstraat worden deze muren onderbroken door ver-
sterkte poortgebouwen, zoals dit ook gebeurt bij de oostelijke af-
sluiting op de Lekdijk. De Voorstraat zelf wordt verbreed ten behoeve
van de handels/marktfunctie.
Voor deze planmatige opzet en de uitgroei tot stad is Willem van Duven-
voorde verantwoordelijk. Deze geniale financier, zegel- en kamerbewaar-
der van graaf Willem III van Holland is in 1326 gehuwd met de erfdochter
van het verarmde geslacht van Beusinchem, dat zich Van Vianen was gaan
noemen. Na 1333 - overlijden van respectievelijk schoonvader en vader -
krijgen Willem en zijn vrouw Heilwich de gelegenheid om de plannen met
-Vianen uit te voeren. In 1335/1336 verlenen zij aan de inwoners van
Vianen stadsrechten. Waarschijnlijk na de verheffing tot "stad" worden
er grachten vergraven/gegraven en muren gebouwd. De ommuring van de
stad is in 1345 al zover gevorderd dat gesproken wordt van "de ver-
sterkte stad Vianen" (13)'. Willem van Duvenvoorde overlijdt in 1353.
Nog in de 16e eeuw zou op zijn grafsteen gestaan hebben Item deede
vesten ende muren die stede van Vianen. Dat de aanleg van de stad
en verdedigingswerken in het midden van de 14e eeuw nog niet voltooid
was, wordt duidelijk in 1383.
(10) J.C. Visser, 1964
(11) Kaart van Jacob van Deventer, circa 1560. Zie figuur 4
(12) De dubbele grachten zijn waarschijnlijk ontstaan door een in de middeleeuwen
vaak voorkomende wijze van verbreding van kavelsloten. Men
graaft twee of drie evenwijdige vlieten, van elkaar gescheiden door
smalle stroken land (sniepen). De historiese ontwikkeling van de
Vijfheerenlanden, Technische Hogeschool Delft, rapport 1973-1
(13) H.M. Brokken, Het ontstaan van de Hoekse en Kabeljauwse twisten,
Zutphen 1982, blz. 419
-11-
bureaux wïssing architectuur en stedebouw kruidentuin 5 barendrecht