De ontwikkeling van Heerhugowaard; - Het Poldermuseum in ...

Naar wie is de gemeente Heerhugowaard benoemd?
Voordat wij met de geschiedenis van de polder beginnen willen wij eerst proberen
duidelijk te maken waar de naam van deze polder en nu gemeente vandaan komt.
De meeste mensen zullen wel denken dat Heerhugowaard afgeleid is uit De Heer-
Hugo- Waard(de waard van heer Hugo). Maar zo eenvoudig is het niet, want naar
wie is nog maar de vraag. Zelfs de grote kenners van de Heerhugowaardse
geschiedenis, Schildstra en Henk Komen, kunnen niet zeggen wie de echte Hugo is.
Wel kunnen we enkele feiten en suggesties noemen.
Het verhaal start rond 1200, als de graven van Holland, vannuit Scorel en Egmont,
via Alkmaar hun blik laten vallen op West-Friesland. Tussen Oudorp En Oterleek ligt
een soort waddengebied, het Occenvorth, dat bij laag water de enige toegangsweg
naar West-Friesland is. In 1248 vindt de grote dijkdoorbraak plaats bij Valkenoogh,
waarbij de Grote Waert gevormd wordt. Om the voorkomen dat de Noordzee
doordringt tot de Schermeer en Noord-Holland in twee stukken zou verdelen, heeft
men daar toen een ‘dijk’ aangelegd op het wad genaamd de ‘Huygendyck’. Op de
kaart uit 1288, die in het poldermuseum te zien is staat ‘den Huygendyck’ Weliswaar
is dit niet de huidige Huigendijk, die is tijdens de drooglegging aangelegd, maar de
tegenwoordige Slingerdijk, aan de andere kant van de ringvaart. Heer Huygen zal
dus het voortouw genomen hebben om, waarschijnlijk met hulp van de monniken uit
Egmond deze dijk aan te leggen en als beloning werd de dijk dan naar hem
genoemd.
Bijna 400 jaar later in 1625 wordt er voor het eerst gesproken over de Heer-Huyge-
Waert. Dit stond in het Octrooi van 1625 van de staten van Holland om de Grote- of
Zuyder Waert droog te leggen. De naam Heer-Huyge-Waert werd in en na de franse
tijd gemeengoed. Later werd behalve de polder ook de gemeente ‘Heerhugowaard’
genoemd. Waarschijnlijk aangepast aan de nieuwe taal in de 19 e eeuw. Heer
Huygen/Hugo heeft dus wel zijn sporen achtergelaten, zijn dijkt heeft het echter
mogelijk gemaakt de Grote- of Zuyder Waert droog te leggen.
Het aanknopingspunt is dus de Huygendyck, die wat de naam betreft de oudste
rechten heeft en al in 1402 in een bevelboek van het Hof van Holland de Heer
Huygendyck werd genoemd. ‘Huygen/Huigen’ was in de tijd van de Huygenduyk een
gewone voornaam. Het was in het verleden namelijk gebruikelijk een voornaam te
verbinden met een dijk, sloot, polder of dorp. Neem bijvoorbeeld: Jan Moensloot, Dirk
Tamissloot, Claes Hoornpolder, Sybekarspel, Dirkshorn, Lambertschag etcetera.
Maar naar welke heer Huygen/Hugo de Huygendijk en de gemeente Heerhugowaard
is vernoemd is een raadsel.
Er zijn drie Hugo’s die in aanmerking komen. Het betreft de Heer Hugo van
Assendelft, de Heer Hugo van Akersloot of de Heer van Elkerslote.
In ieder geval werd in 1844 werd door van der Aa gezegd, bestuurder van de
gemeente Heerhugowaard: de polder draagt de naam Hugo of Huig van Assendelft,
baljuw van het Hoogwouder of Oterleker Ambacht en kastelein van Medemblik.
De heer Hugo van Assendelft had veel grond in West-Friesland en had er dus alle
belang bij om de ‘Grote- of Zuyder Waert in bedwang te houden.
5