De ontwikkeling van Heerhugowaard; - Het Poldermuseum in ...

Deze sluis moest worden gekeurd door de U.S. (het college van Uitwaterende
Sluizen) voordat de ringdijk om de H.H. Waardpolder mocht worden afgesloten. Ook
moest de Heerhugowaardpolder contributie aan de U.S. betalen die zo hoog zou zijn
als de U.S. verlangde. De bij de werken betrokken mensen kregen volledige
schadeloosstelling, en de macht om elke kwestie die ook maar iets met de bedijking
te maken had zonder rechtelijk proces af te handelen. Het water van de Waard zou
aan de ondernemers toegeëigend worden tegen een betaling van f 2,- per morgen
per jaar in te gaan 7 jaar na de verkaveling van de polder. De polder zou van
belastingen worden vrijgesteld vanaf de eerste oogst tot 15 jaar daarna. Wat betrof
het bestuur van de polder mochten de ondernemers een drietal formeren waaruit de
Staten van Holland zelf een dijkgraaf mocht aanwijzen. De juridische problemen
moesten worden opgelost door de Grafelijkheid. De Heer Hugowaard was nu
uitsluitend eigendom van de bedijkers en landonteigening door omliggende gebieden
werd daarom met ingang van het octrooi verboden. Twee jaar later pas beschikten
de ondernemers ook over de eilanden in het meer. Na onder elkaar een bindend
contract te hebben getekend om de met Alkmaar gesloten akkoorden in stand te
houden konden de ondernemers eindelijk beginnen. Dachten ze, want nog
nauwelijks was het octrooi verkregen of er waren al bezwaren tegen de
onderneming. Om dit te verhelpen benoemde de Staten van Holland drie
commissarissen om de geschillen aan te pakken. De drie heren (voornamelijk
schepenen) mochten alle aan hen voorgelegde zaken zonder enig vorm van proces
afhandelen in de naam van de Staten van Holland. Dit hielp echter niet tegen de
verzetting van Hoorn tegen de Heerhugowaard.
Hoorn wilde dat er een vaart vanuit de Heerhugowaard naar de stad zou lopen, en
werd daarbij bijgestaan door Geestmerambacht. Nadat er verschillende
vergaderingen hadden plaatsgevonden maar er nog steeds geen oplossing was
bedacht, moest Hoorn voor het bestuur van de Staten van Holland verschijnen, om
duidelijk te maken waarom de vaart er moest komen. Toen de commissarissen van
de Staten van Holland in het Raadhuis te Hoorn waren gearriveerd, werden ze te
paard en wagen genomen en werd hen duidelijk gemaakt waarom de vaart er moest
komen. De weg van Hoorn naar de Heerhugowaard was ontzettend lang, en kon dus
worden ingekort doormiddel van een vaart. Heerhugowaard ging echter niet akkoord
met deze dure onderneming, en kocht Hoorn af met twee zetels in het bestuur van de
polder. De bedijking van de polder was intussen voltooid maar lang kon deze zege
de ondernemers niet heugen, want Geestmerambacht protesteerde tegen de kleine
hoeveelheid boezem die er nog over was om op uit te malen. Dit protest bleef niet
onopgemerkt door de commissarissen, en die stelden een norm aan het uit te malen
water in de Heerhugowaard. De ondernemers dachten eerst brutaal te zijn en net
boven deze norm te malen, maar Geestmerambacht ging weer in protest, en eiste
dat de ondernemers een molen zouden plaatsen om de boezem uit te malen. De
commissarissen kwamen al gauw met een gulden middenweg en besloten dat de
ondernemers vrij mochten malen in de periode 1 december tot 12 maart in 1628, mits
zij nog vier molens op de ringvaart (boezem) plaatsten. Zo waren er nog vele
klachten van de omliggende gebieden, maar het uitmalen van de
Heerhugowaardpolder ging onverstoord door.
8