De ontwikkeling van Heerhugowaard; - Het Poldermuseum in ...

Bijlagen
Waardige Heren deel 1
HEER HUGO
In deze tweewekelijkse rubriek gaan wij aan de hand van in het Poldermuseum genoemde
“Waardige Heren ( en Dames?)” door de geschiedenis van de polder Heerhugowaard.
Met wie kunnen wij beter beginnen dan met Heer Hugo, van wie de naam in velerlei
variatie’s, ook tegenwoordig nog in het maatschappelijk leven van Heerhugowaard is te
vinden.
Hij is niet de gemakkelijkste “Heer” om mee te beginnen, er is weinig bekend van hem en er
zijn verschillende verhalen over zijn bestaan in omloop.Als dan ook kenners van de
Heerhugowaardse geschiedenis, als de heren Schilstra en Henk Komen er ook niet uitkomen
wie nu precies de echte Hugo is, dan zullen ook wij moeten blijven gissen.
Heer Hugo zal altijd een mysterie blijven, maar zijn naam leeft al bijna 800 jaar voort, ook in
het Poldermuseum aan de Huigendijk!
Wij beginnen ons verhaal rond 1200, als de graven van Holland, vanuit Scorel en Egmont ,
via Alkmaar hun blik laten vallen op West-Friesland. Tussen Oudorp en Oterleek ligt een
soort waddengebied, het Occenvorth, dat bij laag water de enige toegangsweg naar West-
Friesland is. In 1248 vindt de grote dijkdoorbraak plaats bij Valkenoogh, waarbij de Grote
Waert gevormd wordt. Om te voorkomen dat de Noordzee doordringt tot de Schermeer en N-
Holland in twee stukken zou verdelen, heeft men daar toen een “dijk”aangelegd op het wad:
de Huygendijk!
Op de kaart uit 1288 in het museum staat “den Huygendyck” vermeld, weliswaar is dit niet de
huidige Huigendijk, die is tijdens de drooglegging aangelegd, maar de tegenwoordige
Slingerdijk, aan de andere kant van de ringvaart.
Heer Huygen moet dus het initiatief genomen hebben om, waarschijnlijk met hulp van de
monniken uit Egmont deze dijk aan te leggen en als beloning werd de dijk naar hem genoemd.
Maar wie was hij, deze Heer Huygen?
Was het Heer Huig (Hugo) van Assendelft , door de Graaf aangesteld als Baljuw van het
Hoogwouder en Oterleeker Ambacht? Hij was tevens “kastelein”, slotvoogd van kasteel
Radboud in Medemblik en bezat veel grond in West-Friesland. Hij had er dus alle belang bij
om de “Grote Waert”in bedwang te houden. Wij weten verder niet veel van hem, alleen dat
hij in 1296 sneuvelde bij een gevecht met de West-Friezen, in hetzelfde jaar trouwens dat
Floris V door de edelen werd vermoord!
Of zou het Hugo II van Akersloot zijn geweest, of misschien ene Hugo van Elkerslote? Wie
van de drie….; het zal altijd een mysterie blijven, zolang er geen duidelijk bewijsmateriaal
gevonden wordt.
In het Octrooi van 1625 ( de vergunning van de Staten van Holland om de Grote- of Zuider
Waert droog te leggen ) wordt voor het eerst gesproken over de Heer-Huyge-Waert, dus bijna
400 jaar later. Heer Hugo heeft dus wel zijn sporen achtergelaten, zijn dijk heeft het mogelijk
gemaakt de Grote- of Zuyder Waert droog te leggen!
In het Poldermuseum is de archiefkast van het Polderbestuur te zien uit 1631, waarop door de
schrijnwerker de naam HEER HVYGEN WAERT is aangebracht, duidelijker kan het niet.
Zijn naam is hierdoor voor altijd aan de polder verbonden, ook op de kavelkaart uit 1631,
waarvan de originele kopergravure van Anthonius Metius in het Poldermuseum te zien is,
wordt dan ook gesproken van de polder HEER-HUYGHEN-WAERT.
60