Rationeel aanvragen van laboratoriumdiagnostiek ... - Saltro

6 Bloedingsneiging, verhoogde
6.1 Inleiding
Een verhoogde bloedingsneiging uit zich door het ontstaan van bloedingen of door abnormaal
veel bloedverlies in de vorm van spontane bloedingen, langdurig nabloeden na een verwonding,
tandheelkundige of operatieve ingreep, een hevige of langdurige menstruatie, of ernstig
bloedverlies bij de bevalling. Spontane bloedingen in spieren en gewrichten zijn kenmerkend
voor hemofilie, petechieën voor trombocytopenieën en overmatige slijmvliesbloedingen (huid,
tandvlees, menstruatie) voor de ziekte van von Willebrand. Ook geneesmiddelengebruik (bijvoorbeeld
acetylsalicylzuur) kan een verhoogde bloedingsneiging veroorzaken. Indien uit de
familieanamnese of bij lichamelijk onderzoek aanwijzingen voor het bestaan van een verhoogde
bloedingsneiging naar voren komen, kan dat met betrekkelijk eenvoudig laboratoriumonderzoek
mogelijk worden bevestigd. Het functioneren van de stollingsfactorafhankelijke stollingsweg
wordt getest door bepaling van de geactiveerde (‘activated’) partiële tromboplastinetijd
(APTT) en de protrombinetijd (PT). 1
De bepalingen zijn weinig gevoelig voor aangeboren
afwijkingen van de hoeveelheid fibrinogeen, lichte vormen van hemofilie A (factor-VIII-deficiëntie)
en hemofilie B (factor-IX-deficiëntie) en de ziekte van von Willebrand (von-Willebrandfactor),
en relatief zeldzame stoornissen in de fibrinenetwerkvorming en de fibrinolyse. Bepaling
van de trombocytenconcentratie kan een trombocytopenie aantonen.
6.2 Diagnostiek verhoogde bloedingsneiging: APTT en PT
Bij het vermoeden van een verhoogde bloedingsneiging is het bepalen van de APTT en de PT
geïndiceerd. De APTT is verlengd bij deficiënties van de stollingsfactoren II, V, VIII, IX, X XI en
XII en bij gebruik van heparine of orale anticoagulantia. De PT is verlengd bij deficiënties van
de factoren II, V, VII en X.
Achtergrondinformatie bij de bepalingen
Er is een grote variatie in de APTT en PT, afhankelijk van de gebruikte reagentia en methode. Bij
gezonde kinderen wordt een langere APTT gevonden dan bij volwassenen.
De PT is verlengd bij gebruik van orale anticoagulantia.
Bij routinematige bepalingen van de APTT en PT zonder aanwijzingen voor een verhoogde
bloedingsneiging is de voorspellende waarde laag. De precieze sensitiviteit en specificiteit van
een verlengde APTT en PT voor een stollingsfactordeficiëntie is niet bekend. Doorgaans wordt
alleen een verlengde APTT of PT gevonden indien de concentratie van één of meer stollingsfactoren
circa 50% van normaal of lager is.
Referentiewaarden
APTT afhankelijk van gebruikte meetmethode en laboratorium (meestal 30-40 seconden)
PT afhankelijk van gebruikte meetmethode en laboratorium (meestal 11-14 seconden)
23