Rationeel aanvragen van laboratoriumdiagnostiek ... - Saltro

27 Reumatoïde artritis
27.1 Inleiding
De diagnose reumatoïde artritis wordt vooral op klinische gronden gesteld. Laboratoriumonderzoek
heeft voor het stellen van de diagnose weinig betekenis. Terwijl de huisarts vaak
patiënten ziet met gewrichtsklachten, is er maar zelden spraken van reumatoïde artritis.
Voor epidemiologie en pathofysiologie van reumatoïde artritis zie de NHG-Standaard Reumatoïde
artritis. 1
27.2 Diagnostiek reumatoïde artritis: reumafactor
Een verhoogde concentratie IgM-reumafactor (IgM-RF) is volgens de richtlijnen van de American
College of Rheumatology één van de zeven criteria voor het stellen van de diagnose reumatoïde
artritis. 2 Alleen als er op grond van anamnese en lichamelijk onderzoek serieuze reden is
om aan reumatoïde artritis te denken, kan de aanwezigheid van reumafactoren de diagnose
verder ondersteunen.
Bepaling van de antiperinucleaire factor of de Waaler-Rose-test heeft geen toegevoegde waarde.
Bepaling van de antistreptolysinetiter (AST) heeft geen zin in het kader van de diagnostiek van
reumatoïde artritis. Ook bepaling van de C-reactieve proteïne (CRP) heeft geen voordelen (zie
hoofdstuk 2 Algemeen onderzoek). Gezien de lage voorafkans en de lage specificiteit heeft bepaling
van de BSE slechts een geringe toegevoegde waarde voor de diagnostiek van reumatoïde
artritis. Bepaling van de BSE kan soms wél bijdragen aan de differentiatie tussen reumatoïde
artritis en artrose.
De bepaling van antistoffen tegen cyclisch citrullinepeptide (anti-CCP) is veelbelovend. In verschillende
laboratoria wordt deze test al in de eerste lijn gebruikt.
Achtergrondinformatie bij de bepalingen
Reumafactoren komen ook in de normale populatie voor. Bij juveniele reumatoïde artritis is
slechts 10% van de patiënten positief, bij volwassenen stijgt dit tot 70%. Op individueel niveau
is de voorspellende waarde gering: een positieve bevinding bewijst reumatoïde artritis niet, en
een negatieve bevinding sluit de aandoening niet uit. Bij een voorafkans van 1% op reumatoïde
artritis is de voorspellende waarde van een positieve test op reumatoïde artritis (uitslag >20
kIU/l) 14%, hetgeen betekent dat zes van de zeven testuitslagen fout-positief zijn. Bij een voorafkans
van 50% is de voorspellende waarde van een positieve uitslag 94%. Bij een nog hogere
voorafkans is de voorspellende waarde van een negatieve testuitslag onvoldoende om reumatoïde
artritis met voldoende zekerheid uit te sluiten. 1
De sensitiviteit van de anti-CCP-bepaling ligt in verschillende onderzoeken tussen 50 en 70%;
de specificiteit ligt tussen 95 en 97%. 3-6 Er zijn relatief weinig fout-positieve uitslagen.
Referentiewaarden
IgM-RF (latexfixatietest of immunochemisch) positief >25 IU/ml.
82
© 2006, NHG/NVKC/SAN