Kleine kinderen grote kansen

4.2
4.2.4 De verschoolsing van de
kinderjaren
Hoewel een dergelijke holistische benadering
wordt onderschreven voor de professionaliteitsopvatting
van professionals, staan de onderzoekers
kritisch tegenover de huidige tendens
die een geïntegreerde benadering van zorg en
onderwijs vertaalt naar een toenemende verschoolsing
en normerende meetcultuur van de
peuter- en kleuterjaren.
Een inclusieve benadering betekent dat de zorg
ook integreert in de dagelijkse klaspraktijk en
zich richt op het ontwikkelen van een waaier
aan sociale, creatieve, cognitieve, motorische en
emotionele competenties. In de praktijk van het
kleuteronderwijs ligt steeds sterker de nadruk
op cognitieve vaardigheden als taalontwikkeling,
ontluikende geletterdheid en gecijferdheid.
Hierdoor dreigt een verregaande programmering
van lestijden waarbij kinderen stap voor stap
doorheen een cognitieve leerlijn worden geleid.
Een ervaringsgerichte aanpak van levensecht
leren, waarin de spelontwikkeling van kleuters
cruciaal is, komt zo in het gedrang. Kinderen
die de gemiddelde doelen niet halen worden
daarbij al gauw als problematisch beschouwd
of een etiket opgeplakt en doorverwezen naar
zorgleraren of de waaier aan medische specialismen.
Zo verwijst Van Avermaet (2013) naar
de ouders van een kind die het alarmerende
bericht kregen dat hun kind de ‘knipnorm’ niet
had gehaald. Dit leidt tot een toenemende problematisering
en medicalisering van alles wat
afwijkt van de gemiddelden die normerend zijn.
Een dergelijke lineaire opvatting gaat te weinig
uit van het individuele, grillige verloop van leren.
Bovendien staat dit haaks op de keuze van
het onderwijsbeleid voor ontwikkelingsdoelen in
plaats van eindtermen 29 . Deze term verwijst naar
de ontwikkeling van kinderen omdat geweten is
dat het ontwikkelingspatroon van kinderen niet
gelijklopend is. Deze doelen voorzien dan ook in
de ruimte voor elk kind om op zijn of haar eigen
tempo te ontwikkelen en om bij de aanvang van
het lager onderwijs aan te knopen bij die doelen
die nog verder ontwikkeld kunnen worden.
De toenemende aandacht voor taal- en rekenkundige
competenties die kinderen zo vroeg
mogelijk voorbereiden op het efficiënt doorstromen
en functioneren in een kenniseconomie,
leiden overigens de aandacht en inspanningen
van leraren en het beleid af van die competenties
die wezenlijk zijn om kinderen voor te bereiden
op het functioneren in een superdiverse,
democratische samenleving (Van Avermaet &
Sierens, 2012). Competenties die overigens ook
van groot belang zijn in de strijd tegen armoede.
De uitdaging voor het onderwijsbeleid, (toekomstige)
leraren en kinderverzorgers ligt er dan ook
in om tegen deze tendens van prestatiedruk in,
te streven naar een brede, holistische vorming
van jonge kinderen waarbij de pluriforme democratische
samenleving het referentiepunt vormt.
29
Zie: http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs/kleuteronderwijs/algemene-uitgangspunten/index.htm
140