Kleine kinderen grote kansen

3.1
een omslag in de visie
3.1.1 De maatschappelijke
verantwoordelijkheid van de
lerarenopleiding
Willen lerarenopleidingen kleuterleraren afleveren
die in staat zijn om met krachtige leeromgevingen
te creëren waarin kleuters gelijke leeren
ontwikkelingskansen krijgen, dan dienen ze
dit in de eerste plaats te beschouwen als hun
maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Om deze verantwoordelijkheid te kunnen realiseren
moet ze onderschreven en uitgedragen
worden door àlle betrokkenen binnen de lerarenopleiding
en een plaats krijgen binnen àlle
opleidingsonderdelen. Er is met andere woorden
nood aan een gewijzigde curriculumvisie, die
omgaan met diversiteit een plaats geeft in de
kern (Van Avermaet & Sierens, 2010, 2012; Van
Avermaet, 2013).
3.1.2 Omgaan met diversiteit in de
kern van het curriculum
Nog al te vaak wordt aan de competenties voor
omgaan met diversiteit, en omgaan met kinderarmoede
in het bijzonder, een plaats gegeven
in de periferie van het curriculum (Van Avermaet
& Sierens, 2010, 2012; Van Avermaet,
2013). Denk maar aan initiatieven zoals een
lessenreeks over kansarmoede, de week van
de armoede, een optionele stage rond huiswerkbegeleiding
bij kansarme kinderen. Deze –
eerder geïsoleerde – activiteiten trekken vooral
studenten aan die al diversiteitscompetenter
zijn. Dergelijke initiatieven kunnen zinvol zijn
in het aanreiken van kennis over kansarmoede
en de leefwereld van kansarme gezinnen. Dit is
een goede en zelfs een noodzakelijke opstap.
Maar indien de ontwikkelde inzichten en vaardigheden
geen impact hebben op de mentale
structuren en het dagelijkse handelen van alle
toekomstige leraren blijven deze een maat voor
niets. In sommige gevallen worden stereotypen
en vooroordelen zelfs versterkt (Van Avermaet
& Sierens, 2012; Van Avermaet, 2013). Omgaan
met kinderarmoede en omgaan met diversiteit
in het algemeen wordt dan gereduceerd tot een
verzameling van randfenomenen, inhouden die
worden toegevoegd aan het curriculum, een
afzonderlijk stel aan te leren houdingen, een
projectweek of een extra bundel materialen die
vaak onder de verantwoordelijkheid vallen van
een selecte groep ‘diversiteits-positivo’s’.
De algemene tendens van het curriculum en het
ingrijpen op de basishouding, die de fundering
vormt voor omgaan met kwetsbare kinderen en
waaraan binnen elk domein van de opleidingspraktijk
kan gewerkt worden, blijft helemaal
buiten schot (Van Avermaet & Sierens, 2012; Van
Avermaet, 2013). Een dergelijke perifere benadering
beschouwt diversiteit dan ook eerder als
een abnormaliteit terwijl diversiteit en sociaalculturele
ongelijkheid – zeker in (groot)stedelijke
contexten – kenmerken van elke ‘normale’ klas
zijn. Alle leraren hebben dan competenties nodig
om armoede te (h)erkennen en om kinderen
die in armoede leven optimale ontwikkelingskansen
te bieden (VLOR, 2013).
98