Leer-kracht Veer-kracht Een reflectieboek - Vlor

Woord vooraf
WIM VERDYCK : VOORZITTER STUURGROEP
Van stenen en veren ...
Sinds enkele jaren komen er signalen uit scholen - en uit scholen voor buitengewoon secundair onderwijs in
het bijzonder – dat zij zich in toenemende mate geconfronteerd zien met probleemgedrag bij jongeren. De
Vlaamse Onderwijsraad heeft deze signalen opgevangen en deskundigen, wetenschappers en mensen uit het
onderwijsveld, gevraagd dit diepgaander te onderzoeken. In 2005 bracht de Vlor zijn probleemverkenning uit:
‘Onderwijskansen voor jongeren met gedrags- en emotionele problemen’ (in deze publicatie soms ‘Onderwijskansen’
genoemd). Ook de Koning Boudewijnstichting erkende dit gegeven als een maatschappelijk probleem en nam
het initiatief om met scholen voor buitengewoon onderwijs na te gaan hoe het thema aan te pakken. Dit leidde
tot het project met de wat Star Trek-achtige benaming ‘Borg de Zorg’ (zie verder).
Het resultaat van dit project is deze publicatie ‘Leer-kracht Veer-kracht’. We willen immers de leer-kracht
van de schoolteams helpen vergroten, om zo een beter orthopedagogisch antwoord te bieden op de complexe
hulpvraag van jongeren met gedrags- en emotionele problemen. Tegelijk willen we de schoolteams en de
individuele leerkracht meer veer-kracht geven om deze jongeren te blijven begeleiden.
Tijdens de sessies van ‘Borg de Zorg’ botsten we voortdurend op enkele schijnbare paradoxen. Jongeren met een
bij wijlen zeer agressief gedrag kampen met een ontzettend laag zelfbeeld. In hun ogen keert de harde wereld
zich tegen hen terwijl zoveel schoolbetrokkenen in een niet-aflatende zorg hen helpen een toekomstbeeld te
creëren. Het schoolteam moet de delicate opdracht volbrengen om gestrengheid en disciplinering consequent
toe te passen en tegelijk voortdurend de aandacht voor positieve bindingen met deze gekwetste jongeren hoog
houden. Daarom ook kozen de vormgevers voor een mozaïek van stenen en veren, als metaforen, als profiel dat
deze tweespalt kan visualiseren. Waarvoor onze dank.
Journalist Jan De Mets woonde de sessies bij en schreef dit boeiende reflectieboek. Het brengt het verhaal
van het zoeken naar een gepaste aanpak voor deze jongeren, met het schoolteam én met externe instanties.
Hieruit leren we dat er geen eenvormige aanpak bestaat. Dit is zelfs niet wenselijk, gezien de meervoudige
problematiek. We moeten onze methodieken en strategieën aanpassen aan de wisselende doelgroep, de context,
het schoolklimaat en de einddoelstellingen van deze specifieke vorm van onderwijs. De meerwaarde van deze
publicatie bestaat erin dat binnen een structuur van meer wetenschappelijke informatie ook de verhalen,
voorbeelden, materialen en instrumenten van verschillende scholen opgenomen werden.
Wij zijn ervan overtuigd dat deze publicatie ook zeer bruikbaar materiaal bevat voor het ‘gewoon’ onderwijs.
De ‘probleemgevallen’ wegleiden naar het buitengewoon onderwijs is niet langer houdbaar als enige strategie.
Alle secundaire scholen zijn gebaat bij een reflectie-oefening zoals deze publicatie voorstaat om doordacht om
te gaan met problemen en probleemgedrag van jonge mensen.
Door het lezen van deze verhalen, het bestuderen van het materiaal en het bespreken van de reflectievragen
kunnen schoolteams hun eigen handelen spiegelen aan eigen en andere, soms nieuwe strategieën en samen
overleggen of en hoe ze die kunnen inpassen in de eigen schoolcontext.
Woord vooraf
I Leer-kracht Veer-kracht I
3