Kader Primair 2 - Avs

speciaal (basis)onderwijs
nieuw toezichtkader
speciaal onderwijs:
om nerveus van te worden
Het toezichtkader 2012 voor het
speciaal onderwijs is onlangs
vastgesteld en gepubliceerd door
de onderwijsinspectie. De inspectie
past het nieuwe toezichtkader dit
schooljaar voor het eerst toe. Het
toezichtkader 2012 introduceert onder
andere het ontwikkelingsperspectief
als vervanging van het handelingsplan
en vergt een intensieve communicatie
tussen school en bestuur.
tekst jos hagens
Nadrukkelijk wil het nieuwe toezichtkader
niet vooruitlopen op de – bij het ter
perse gaan van deze Kader Primair – nog in
behandeling zijnde wetgeving voor Passend
onderwijs en kwaliteit. Zoals de planning
nu is, zal de Eerste Kamer beide wetsvoorstellen
behandelen op 2 oktober. Daarom
vormt schooljaar 2012/2013 een overgangsperiode
voor de nieuwe elementen in het
toezichtkader.
Minder inspectiebezoek
Kern van het nieuwe kader is de overgang
naar risicogericht toezicht. Dit kon niet
eerder omdat er in het verleden te weinig
opbrengstgegevens in het speciaal onderwijs
beschikbaar waren. Risicogericht
toezicht houdt in dat de inspectie via
een onderzoek naar de opbrengsten, de
jaarstukken van het bestuur/de school en
signalen (bijvoorbeeld klachten, krantenberichten)
beoordeelt of verder onderzoek
op de school noodzakelijk is. Daar waar de
kwaliteit op orde is, zal de inspectie minder
op de school komen. En dat is voor scholen
zeker een positief gegeven.
Nieuw in het risicogericht toezicht is dat
de gesprekspartner van de inspecteur niet
meer de school(leider) is, maar het bestuur.
Dat vraagt om een intensieve communicatie
tussen school en bestuur.
Omslag naar ontwikkelingsperspectief
Het toezichtkader 2012 introduceert
het ontwikkelingsperspectief (OPP) als
vervanging van het handelingsplan. Het
overgangsjaar is met name voor deze
omslag bedoeld, omdat er feitelijk nog
geen wettelijke basis is/was voor het OPP
in het speciaal onderwijs. In het eerste
bestuursgesprek krijgt het bestuur nog de
keuze om het toetsingskader toe te passen
met het ontwikkelingsperspectief (kader
2012) of met het handelingsplan (kader
2005). Het is voor de schoolleider van
belang hierover goede afspraken te maken
met het bestuur. De inspectie constateert
dat veel scholen in de praktijk al met het
OPP werken.
Andere nieuwe accenten in het toetsingskader
2012 zijn:
• Onderzoek naar de effectiviteit van
didactisch handelen. Hierin is al een
vooruitblik op Passend onderwijs zichtbaar,
waar inzet van middelen verantwoord moet
worden in termen van opbrengsten voor
leerlingen;
• Ook de kwaliteit van het onderwijspersoneel
is een punt van onderzoek.
Duidelijk is de link met het streven van de
overheid naar permanente professionele
ontwikkeling (het lerarenregister en de
bijbehorende professionaliseringseis voor
leerkrachten bestaande uit verplichte jaarlijkse
bijscholingsactiviteiten);
• Een preventieve aanpak om te voorkomen
dat scholen zwak/zeer zwak worden,
maar ook om te voorkomen dat voormalig
zwakke scholen weer terugvallen. Gelukkig
is het aantal (zeer) zwakke scholen lager
dan ooit, maar alles moet in het werk
gesteld worden om dat minstens zo te
handhaven;
• Een scherper onderscheid tussen het
speciaal onderwijs en het voortgezet
speciaal onderwijs.
Bestuur meer betrokken
Met het nieuwe toezichtkader wordt,
zeker na het overgangsjaar 2012/2013,
het inspectietoezicht voor het speciaal
onderwijs gelijkgetrokken met het toezicht
op het reguliere onderwijs. Winstpunt lijkt
vooral de verschuiving naar risicogericht
toezicht. Het op orde hebben van je
opbrengsten en je kwaliteitszorg loont dan
niet alleen in het belang van leerlingen,
maar ook om minder bezoek van de inspecteur
te krijgen. Dat in dat kader het bestuur
gesprekpartner wordt van de inspectie,
verplicht het bestuur om – als dat al niet
het geval is – veel meer betrokken te zijn
bij wat er op school in het primaire proces
gebeurt. Niet alle schoolleiders zitten
daarop te wachten, maar voor de gedeelde
verantwoordelijkheid voor de leerlingen
is het een goede zaak. Als ten minste het
bestuur niet alleen af wil gaan op kengetallen
en schriftelijke rapportages.
Verantwoording in het speciaal onderwijs
zou eerst en vooral een functie moeten
hebben voor de kwaliteit van leren en
onderwijzen: hoe kunnen we wat we
vandaag weten benutten om het morgen
beter te doen Als verantwoording intern
die functie heeft, is externe verantwoording
niet meer belastend of angstaanjagend.
meer weten
De Inspectie van het Onderwijs heeft in een
brochure een verkorte en vereenvoudigde
versie van het aangepaste toezichtkader op
het (voortgezet) speciaal onderwijs 2012
opgenomen. De brochure is te downloaden
via www.onderwijsinspectie.nl.
Jos Hagens (j.hagens@avs.nl) is
senior adviseur bij de AVS op het
gebied van (speciale) leerlingenzorg
en het beleidsvoerend
vermogen van schoolorganisaties.
kader primair oktober 2012
31