Kader Primair 2 - Avs

van schoolleiders
De reden voor de actualisatie en herijking van de beroepsstandaard
voor schoolleiders was tweeledig, vertellen Mark
Jager (directeur NSA) en Inge Andersen (wetenschappelijk
beleidsmedewerker bij de NSA en één van de makers van de
hernieuwde standaard). Enerzijds om met de maatschappelijke
en politieke ontwikkelingen mee te gaan, vertelt Jager.
“Professionalisering krijgt veel aandacht. We wilden een
nadrukkelijker rol van de beroepsstandaard hierin en dat
vroeg om een actueel profiel.” Anderzijds omdat er behoefte
was aan een andere insteek, vult Andersen aan. “De oude
standaard was te generiek opgezet. Ook werd het, ten onrechte,
vaak gebruikt als een soort beoordelingsinstrument.”
En dat kwam deels door de vorm van de standaard. Andersen:
“Het was één set van competenties met specifieke indicatoren
die voor iedereen moesten gelden.” Schoolleiders herkenden
zich er niet goed in en vonden het te abstract. Jager: “Mensen
gingen er mee aan de haal of negeerden het en de standaard
werd vaak instrumenteel gebruikt. Als een afvinklijst, om te
zien hoe er gepresteerd werd. Terwijl het een kader moet zijn
waarbinnen je je professionele ontwikkeling vormgeeft.”
Samen met wetenschappers, schoolleiders en opleiders is er
vanaf januari gewerkt aan de nieuwe standaard. Roel Hoogendoorn,
directeur bij basisschool De Boomgaard in Utrecht en
voorzitter van de lerarenraad van Teachers Channel, zat in deze
expertgroep. “Ik zag dat ze mensen zochten en wilde graag
meedoen. Ik ben trots op mijn vak.” Hij kon niet goed uit de
voeten met de oude standaard. “Deze was voor mij te beperkt.
De acht competenties waren te inspectieachtig. Je kon een
soort checklist
aanvinken en dan scoorde je punten. Terwijl
professionalisering uit je hart en uit je hoofd moet komen.”
Maatwerk De basis is in de nieuwe standaard gecomprimeerd
van acht naar vijf competenties; algemeen geldende
kenmerken van effectief leiderschap. Jager: “Die vijf zijn
voor iedere (school)leider belangrijk. Het niveau waarop de
competenties beheerst moeten worden kan wel verschillen.
Net als op welke competenties je het accent legt.” Er is in de
basis daarnaast meer aandacht gekomen voor onderzoeksgericht
leiderschap en de school in relatie met de omgeving.
Andersen: “Denk aan ondernemerschap en actief de omgeving
beïnvloeden.”
‘d e o u d e s ta n d a a r d w e r d
te vaak en onterecht
gebruikt als een soort
beoordelingsinstrument’
Onder de basis is ruimte gekomen voor een individuele
invulling in de eigen context. Afhankelijk van de functie
– ben je adjunct of locatieleider –, de fase van de school –
groei je of krimp je –, de omgeving – platteland versus grote
stad –, enzovoorts. Andersen over deze verandering: “De specifieke
competenties zijn dus niet meer generiek bepaald. De
schoolleider moet de standaard zelf vorm geven, het liefst in
overleg met het bestuur, passend bij zijn of haar situatie.”
Directeur Hoogendoorn is erg tevreden met het resultaat.
“Schoolleiders en besturen moeten nu echt onderzoeken
wat er is en wat nodig is. De context- en vaardigheidskenmerken
van de individuele schoolleider worden ontrafeld.
Het proces en de ontwikkeling zijn belangrijk geworden,
met actiegerichte competenties.”
Online tool
Voor het context-specifiek maken van de
basiscompetenties is de online tool NSA EFFECt opgesteld.
Met de tool kunnen schoolleiders (en besturen) een duidelijk
beeld krijgen van hun context en de daarbinnen benodigde
competenties. De ondersteunende hulpvragen binnen de
tool geven ruimte voor een dialoog tussen werkgever en
werknemer. Wat is je kwaliteit, wat heb je nodig, welke
kant wil je op Andersen: “We hebben daarbij uitdrukkelijk
benoemd dat het niet de competenties zijn waar een schoolleider
op wordt beoordeeld. Beoordeling moet gebaseerd
zijn op de werkafspraken tussen werkgever en schoolleider. >
vijf basiscompetenties
Visie-gestuurd werken
De basis van de nieuwe beroepsstandaard is teruggebracht
van acht naar vijf competenties; algemeen geldende
kenmerken van effectief leiderschap. Het niveau waarop de
competenties beheerst moeten worden kan verschillen. Net als
op welke competenties je het accent legt. Er is meer aandacht
gekomen voor onderzoeksgericht leiderschap en de school in
relatie met de omgeving. Onder de basis is ruimte gekomen
voor een individuele invulling in de eigen context. Afhankelijk
van de functie, de fase van de school, de omgeving,
enzovoorts.
In relatie staan tot de omgeving
Vormgeven aan organisatiekenmerken
vanuit een onderwijskundige gerichtheid
Strategieën hanteren ten behoeve van
samenwerking, leren en onderzoeken op
alle niveau's
Hogere orde denken
kader primair oktober 2012
41