De Route van Breda naar Princenhage (1993)

Nii die tijd zijn er uiteraard nog wel huizen gebouwd op
overgebleven lege plekken en in de plaats van gesloopte
panden.
De.ontwikkeling van de Haagweg was overigens niet
gericht op het dorp princennage, maar op het verder
ryeg gelegen Liesbos, zoals ook de ontwikkeling van de
Ginnekenweg en het dorp Ginneken gericht wai op het
Mastbos. Ten westen van princenhage kunnen we eni_
ge villa-ontwikkeling konstateren tangl Oe Liesboslaan.
Rond het Liesbos werden na de opening van de tramlijn
hotels en kindervakantiekolonies gebouwd en ook en_
kele villa's. De Liesboslaan heeft echter nooit een aan_
eengesloten bebouwing gekregen.
Villa-ontwikkeling rond Zuilen
Met de nieuwe Vestingwet van 1g53 mochten binnen
de afstand van 600 meter buiten de vestino oebouwen
opgetrokken worden uit verbrandbare stoffeInJs Boven_
dien mochten er binnen de verboden kring ook houtge_
wassen geplant worden. De gemeenten Breda, prin_
cenhage en Ginneken profiteerden hiervan onmiddellijk
door de wegen buiten de Bredase wallen te laten be_
planten. Buiten die kring werden in Ginneken bovendien
aan de Ginnekenweg binnen korte tijd tussen de tien en
de twintig villa's gebouwd. Deze huizen hadden een
gepleisterde lijstgevelvan vijf vensterassen breed, met
een deur in het midden. Aanvankelijk was ersprake van
gladgepleisterde lijstgevels zonder verdere versiering,
later werden de gevels voorzien van slucdekoratiea.
Oorspronkelijk werden deze villa's omringd door grote
tuinen, ontworpen in Engelse landschapsstijl.
Aan de kant van Princenhage was de ontwikkeling meer
bescheiden, maar in grote lijnen identiek met de ontwikkeling
in Ginneken. Een groot deelvan de bewoners van
de villa's alhier was rentenier of gepensioneerd militair
of ambtenaar uit Oost-lndi6. Een opvallend groot deel
was bovendien Nederlands-Hervormd. De samenstelling
van de bevolking van de Haagweg week daarmee
nogal af van die van Princenhage als geheel. Afbeeldingen
uit deze tijd van de Haagweg zijn niet bewaard
gebleven. Uit schilderijen rond deze tijd vervaardigd
blijkt echter dat men de omgeving van Breda vooral
waardeerde vanwege de rust, de landelijkheid en het
groen.
De Engelse parken rond Princenoord en De Hage zijn
goed bewaard gebleven. Zij vormen als het ware een
Arkadisch landschap, waartegen de witte villa,s zich
scherp aftekenen. De tuinen rond de Bloemkool en rond
Schuylenburg zijn al lang verdwenen. De tuin achter
Huize Mertersem is pas sedert enkele jaren volgebouwd.
Schuylenburg en de Bloemkool
P.J. Werden, Rooms-Katholiek priester te Breda, liet in
1853 aan de huidige Heuvelstraat in zijn tuin een koepel
met keuken bouwen.24 Op de kaart van de verboden
kringen uit 1856 is die tuin iraaiweergeg.r.n ,tin
iSii
I:1 11.^1,-hll rijn ko epe r aan p.A. euyie ido rp, spi e getf a_
bnkant te Breda, die twee jaar later op deze plaals de
huidige viila Schuytenburg bouwde.
De.herberg De Bloemkoolwas in 1Qg3 eigendom van
de logementhouder p.p. Dielemans.26 tn t gSO verkocht
hij het huis met de moestuin aan zijq_famitietid A.J.
Dielemans, eveneens logementho udei.27 Een gedeelie
van het perceel echterverkocht hij, samen met een fuln
tot v.erggaak aan N. van Siebergen, vleeshouwer te
Breda.'" Deze bouwde daarop nog datzellde jaar een
nieuwe woning, eveneens aangeduid als Huize De
Bloemkool. Dit kan echter niet h6t nog bestaande he_
renhuis Haagweg 211 zijn. Het pand lag binnen de
verboden kring en Van Siebergen moet dui een houten
huis gebouwd hebben, waarvan alleen het fundament
en de schoorstenen van steen waren. Ook deze villa
was volgens de kaart van de verboden kringen uit 1856
omgeven door een tuin met slingerpaadyes.Van Sieber_
gen verhuurde het pand blijkbaar, want q-e eerste bewo_
ner was J. van Bronkhuijze uit Leiden.2s ln 1859 werd
hij opgevotgd door Mark prager Lin^{o, van 1853 tot
1865 lektor aan de KMA in Breda.3o Hij is tandetijk
bekend geworden door het tijdschrift ,Nederlandsche
Spectator', waarin hij artikelen schreef onder het pseu_
doniem Den ouden heer Smits.
Een derde vitla uit deze tijd is de huidige viila De Hage,
Haagweg 339. tn 1856 kocht G.A. eeiking, gepensio_
neerd kapitein te Bredg, hier een perceeien bouwde
daar in 'lB58 een huis.sr ln de adresboekjes van 1891
tot 1B9B wordt het aangeduid als Viila Sopnia. Het pand
is later afgebroken en vervangen door een nieuw huis.
Princenoord
De meest indrukwekkende villa die in deze serie is
gebouwd, is zonder twijfel de villa princenoord, Haagweg
366. ln 1864 lieten de erven van wijlen de heer G.
Moolenbergh te Breda twee hovenierdeiilen veilen met
huizen, stallen, schuur en tuinen, beplant met velerhan_
de vruchtbomen, en nog een tuin met koeoel. te prin_
9enlrage,
nabij het dorp, aan de Steenweg.3, oe adver_
tentie in de Bredasche Courantvan 1B september 1864
voegde daar uitdrukkelijk aan toe dat Het geheel zeer
geschikt (was) tot het aanteggen van een zeer aange_
naam Buiten. De partikulier p.J. Kocken was het diar
blijkbaar mee eens want hij kocht de goedgqen en liet
daarop een grote villa bouwen: princenoord.s3 Oo 1 mei
1866 kon hij de nieuwe woning betrekken.sa
Na de ontmanteling van de vesting Breda zette de reeds
aangevangen villaontwikkeling rond Zuilen zich door.
De aanwezigheid van kerkhof Zuilen en de reeds bestaande
villa's zoals Princenoord zullen dit ook bevorderd
hebben. De kunsthandelaar Vincent van Gogh,
een oom van de bekende schilder, liet in 1g73 een groot
12