De Route van Breda naar Princenhage (1993)

Haagse Markt 22. (Dil pand is een restaurant en is
voor u opengesteld ) (Afb. 1a1) De locatie kent een
bouwgeschiedenis die teruggaat tot in de 1 6e eeuw (zie
kaart van Aard). Het huidige pand bevat resten vanaf
de 1Be eeuw. Vanaf de 1Be eeuw staat hier Huize
Stratenus. Het is genaamd naar de familie Stratenus
waarvan de dochter Louise een bekend schrijfsterwerd,
met name door haar roman Lindendaal en haar gedichten.
Het huis bestond oorspronkelijk uit twee gedeelten.
Onder de bewoners J. Kluts en zijn vrouw werden de
delen rond 1800 samengevoegd. Rond 1860 worden de
huizen verbouwd. Er komt een etage op de achterzijde.
ln 1887 wordt in opdracht van kolonel jonkheer G.
Leyssius en zijn vrouw H.J. Schadee van der Does, het
pand opnieuw ingrijpend verbouwd. Aan de voorzijde
wordt een etage opgebouwd, tenruijl de gehele verdieping
wordt heringericht. Achter het pand wordl een
tuinkamer toegevoegd. Wat opvalt is dat het pand niet
een geheel nieuwe voorgevel heeft gekregen. De gevel
op de begane grond richt zich nog precies naar de oude
indeling, terwijl op de eerste etage slechts drie vensters
werden aangebracht in overeenstemming metde inrichting
daar. 1892 was de gehele verbouwing klaar. Uit
deze tijd stammen ook de glas-in-loodramen uitgevoerd
Afb.101
door het glazeniersatelier't Prinsenhof (J. Schouten) uit
Delft in een vormentaal ontleend aan renaissance en
barokmotieven. Ze bevatten medai llons met voorste Ilingen
geinspireerd door de jacht (hert, wolfkop, houtsnip
en glansfazant). De Art-D6co glas-in-loodramen zijn
1922 aangebracht door Mevr. Blankers van de Velde.
ln 1988 wordt het pand restaurant. Het interieur wordt
zorgvuldig gespaard en waar nodig gerestaureerd. Het
huis krijgtt een doorde Lodewijk XVle stijlgelnspireerde
interieurdecoratie, aangevuld met eikenhouten lambriseringen
en diverse typen Belgische schoorsteenmantels.
Om in het interieur een grote eenheid te
verkrijgen, krijgt tijdens de verbouwing de achterkamer
op de begane grond haar balkenplafond. ln de halpartij
zijn name op de deurpartijen (gerestaureerd 19BB-89
door heer van Gils Princenhage) en het koepelplafond
versierd met stucwerk looplijsten, bladeren en florale
motieven, de moeite van het bekijken waard. Op de
hoeken van de gangpoorten staande consoles van stuc.
Haagse Markt 23, Huize van Schwarem. Dit pand is
voor U opengesteld. (Afb. 102)De naam van het pand,
gebouwd in 1746, veruvijst naar de familie van Schwarem,
die hier woonde van 1792 tot 1830. G.U. van
Schwarem was secretaris van Princenhage, zijn zoon
Adriaan maire-adjoint tijdens de Bataafse Republiek en
daarna eerste burgemeester van Princenhage (vanaf
1814). Diens zoon Hendrik richtte opnieuw het notariaat
te Princenhage op dat zich tot op de dag van vandaag
voortzette (Schwarem, Bode, Bossers, Esser, Bots).
Het pand kent een interessante bouwgeschiedenis. Het
is niet bekend wat op deze locatie staat toen in 1746 de
bouw van een nieuw huis werd aangevangen. Dit zou
gebeurd zijn door een zekere Anthonie Jonker, die
echter slechts '10 maanden in het pand woonde. Heden
telt het pand twee dwars geplaatste dakkappen met een
zakgoot eilussen. Het eerste huis, dat nog slechts een
bouwlaag telde, besloeg alleen het voorste gedeelte (in
h et i nte rieur het gedeelte tot aan het trappenhuis). Rond
1800 (1801 ?) werd het pand aan de westzijde uitgebreid
met een tuinkamer en kreeg het aan de oostzijde
een keukenaanbouw.
ln 1830-31 vindt een ingrijpende verbouwing plaats. De
huidige gevel wordt voor het pand gebouwd door de
toenmalige eigenaar Elias Lusac, terwijl aan de achterzijde
het huis over de gehele breedte een uitbreiding
met verdieping krijgt. lnpandig wordt, gedeeltelijk op de
locatie van de oude keuken, een nieuw trappenhuis
aangelegd.
Het huis kreeg een gepleisterde neo-klassicistische
gevel, waarin een ingangspartij in de vorm van een
portico met opgebouwd raamrisaliet. De houten zuilen
van de portico zijn uitgevoerd in de lonische stijl en
staan op hoge voetstukken. Het hoofdgestel, bestaat uit
een kroonlijst met hoge architraaf . De deurpartij bevat
een fraai gesneden bovenlicht in Lodewijk XVle-stijl. De
vensterpoorten zijn omrand door geprofileerde stuclijsten,
die op de begane grond hebben het motief van
hooldgestellen. De gevel wordt algesloten door een
69