De Route van Breda naar Princenhage (1993)

zes kavels.el Later werden hierop de panden Haagweg
1 60-1 98 gebouwd.
ln hel Dagblad van Noord-Brabant van 28-29 januari
1906 konden we een advertentie lezen voor een perceel
bouwterrein gelegen naast de Blomkool, op de punt van
de Haagweg en de huidige Oosterstraat. Later zijn hier
de woningen 223-239 gebouwd.
Rond 1914 was dit proces voltooid. Op de oudste lucht-
{oto's, van vlak na de Eerste Wereldoorlog, en op kadastrale
kaarten uit die tijd kunnen we zien wat het resultaat
was. Breda en Princenhage waren verbonden door
een lange strook lintbebouwing van een zeer gemengd
karakter: villa's, hovenierderijen, zelfs nog enkele percelen
tuingrond, blokjes woningen (met en zonder voortuintjes),
en nog enkele fabrieken. De overheersende
bouwstijlwaren het eclecticisme en de Art-Nouveau, of
beter gezegd'timmermans-A11-Nouveau'.
De druk op de bouwgrond was in deze tijd blijkbaar nog
niet zo hoog dat het aantrekkelijk was om ook de
zijstraten van de Haagweg te gaan ontwikkelen. De
huidige Oosterstraat en Heuvelstraat bleven nagenoeg
zonder bebouwing en nieuwe zijstraten werden niet
aangelegd.
Nette burgerwoningen
Op de hoek van de Tuinzichtlaan treffen we een rij
woningen aan met Art-Nouveaugevels en voortuinen
met iizeren hekjes. ln een van de gevels prijkt het jaartal
1909. ln het Dagblad van Noord-Brabantvan 2 oktober
1904 lezen we een advertentie voor een openbare
verkoping van negen percelen bouwterrein aan de
steenweg van Breda naar Princenhage, elk breed voor
langs de straat 1 1 meter, ter diepte van 30 meter, naast
de firma Bruijnseels. Om te voorkomen dat een bouwspekulant
hier arbeiderswoningen zou bp^uwen kocht de
gemeente Princenhage de grond aan."' ln 1908 verkocht
de gemeente de grond weer aan de Princenhaagse
metselaar en aannemer Th.J. Beekers, na-dat Beekers
66rst bouwtekeningen had laten zien.e3 ln 'tg0g
heeft Beekers hier de nieuwe huizen gebouwd. ln 1910
verkocht hij het bouwterrein dat hij nog over had aan
verschillende personen. Ook de huizen probeerde hij
meteen te verkopen. ln de Woninggids van Soeter en
Co van 27 maarl,1910 treffen we de volgende advertentie
aan: Te koop 4 nette burgerwoningen met voor- en
achtertuin getegen aan den Prinsenhaagsche Steenweg
bijden Btomkool (...). Kooppriis uiterst billiik. leder
der perceelen is ook afzondeiliik te koop."" ln 191 t had
hij de huizen inderdaad verkocht. De hele operatie was
dus binnen drie jaar afgerond. Ongetwiileld zal er aan
de Haagweg meer op deze manier gespekuleerd ziin.
van het Duitenhuis Heltes'Jamfabriek gebouwd, beter
bekend als 'de Sjam'.es ln enkele jaren'ontwikkelde dit
bedrijf zich tot een voor die tijd enorm komplex met
aansluitingen op spoor- en tramweg. Men maakte zelfs
plannen voor een kanaal dat de Iabriek met de singel
zou verbinden. Een groot gedeelte van de bevolking van
het Duitenhuis vond hier werk, gedeeltelijk in de vorm
van smerig thuiswerk. ln 1915 werd de fabriek door
brand venvoest en herbouwd. Een gedeelte van deze
gebouwen is thans nog te herkennen in het huidige
Preservenbedrijf aan de Ettensebaan en de broodfabriek
van Welten aan de Haagweg.
In 1901 probeerde de elektrotechnikus Carel Bruijnis
(Haagweg 261) een fabri^e..[ op te richten voor de leverantie
van acyteleengas.'o Deze poging leidde niet tot
resultaat. ln 1904 verzocht de gemeente Princenhage
om leverantie van steenkolengas uit de Bredase gasfabrie[,
zowel voor straatverlichting als voor partikulieren."
De voonvaarden van de gemeente Breda waren
echter voor de gemeente Princenhage niet aanvaardbaar.
ln 1905 richtte de gemg-ente Princenhage een
eigen aErogeengasfabriek"op.eB De fabriek, laatst genummerd
Haagweg 292, werd na 1960 gesloopt voor
de doorbraak van de Tuinzichtlaan. Het was een merkwaardig
hoog pand met op de begane grond de machineriedn
en daarboven in twee verdiepingen de woning
van de machinist. De inwoners van Princenhaoe konden
nu overgaan van petroleumverlichting op gai.ee oe
Princenhaagse gasfabriek was blijkbaar toch geen sukses
want in 1913 werd alsnog een overeenkomst gesloten
met de gemeente Breda voor de leverantie van gas.
ln 1912 verplaatste L. Chabot zijn stoomtimmerfabriek
van de Niiverheidssinqel naar de hoek van de Haagweg
e n de Heuvelstraat. 1 0d Het indrukwekkende f abrieisgebouw
kunnen we nu nog bewonderen. (A{b. 14) Chabot
vervaardigde kozijnen, ramen, deuren en alle soorten
betimmerjngen en werkte dus vooral voor de bouwnijverheid.lol
-
Fabrieken
Aan de Haagweg zijn aan het begin van de twintigste
eeuw enkele fabrieken gesticht. ln 1900 werd in de buurt
Atb. 14, stoomtimmerfabriek Chabot, ca 1915
20