din-kulturu-ve-ahlak-bilgisi_11_derskitabi_meb_din_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC_ve_ahlak_bilgisi_BTjiC

122
7. ÜNİTE
NOT EDELİM____________
11. yüzyıldan itibaren, İslam’ın kabulünden
sonra yazılmış eserlerin ilki, Yusuf Has
Hacip’in Karahanlı Türkçesiyle yazmış olduğu
“Kutadgu Bilig” (Mutluluk Bilgisi) adlı
kitabıdır. Kaşgarlı Mahmut’un, ansiklopedik
sözlük şeklinde hazırladığı, “Divanü Lügati’t-
Türk”ü ve Edip Ahmet’in, din ve ahlak konularını
içeren “Atabetü’l-Hakâyık” adlı eserleri
de aynı dönemlerde yazılmışlardır. 12.
yüzyılda yazılmış olan Divan-ı Hikmet adlı
değerli eser de Hoca Ahmet Yesevi’ye aittir.
Edebiyatımız, 13. yüzyıldan sonra hitap ettiği çevre yönüyle divan edebiyatı, halk edebiyatı ve
tasavvuf edebiyatı şeklinde üç yönde gelişmiştir. Divan edebiyatının en müstesna örnekleri arasında
kaside, münacat, tevhit, naat, gazel, mesnevi ve mersiyeyi gösterebiliriz. Osmanlı Döneminin 16 ve
18. yüzyılları arasında yaşamış olan meşhur şairlerinden bazıları, Fuzuli, Baki, Nabi, Nedim ve Şeyh
Galip’tir. Sanata ve edebiyata önem veren padişahlar şair, yazar ve sanatçıları desteklediği gibi bir kısmı
da şiir ve edebiyatla ilgilenmiştir.
Edebiyatımızın önemli alanlarından biri Tasavvuf edebiyatıdır. Tasavvuf edebiyatında ilahi, ga-
zel, mevlit, naat, nefes gibi eserler yer almaktadır. Ahmet Yesevi’nin hikmetleri bu sahanın ilk örnek-
lerini oluşturmuştur. Hacı Bayram Veli, Mevlânâ Celalettin gibi tasavvuf büyükleri sözlerini edebî
üslup içinde sunmuşlardır. Yunus Emre, dilimizin ve dinimizin güzelliklerini sözleri ve ilahileri ile
günümüze ulaştıran şahsiyetlerdendir. Süleyman Çelebi’nin Hz. Peygamberi öven “Vesiletü’n-Necat
(Kurtuluş Sebebi)” adlı şiiri halkımız tarafından mevlid-i şerif olarak adlandırılmıştır.
Halk edebiyatı ve şiiri, sözlü edebiyat geleneğimizin devamı olarak gelişmiştir. Saz eşliğinde söylenen
sözler dilden dile yayılmış ve ezberlenmiştir. Türkü, mani, hoyrat, koşma, masal, hikâye, bilmece,
ninni ve atasözleri bu şekilde yaygınlık kazanarak günümüze gelmiştir. Meddahlık, Karagöz-
Hacivat ve Orta Oyunu geleneği de halk edebiyatı türlerinden sayılabilir. Köroğlu, Kaygusuz Abdal,
Seyyid Nesimî, Eşrefoğlu Rumî, Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal gibi şahsiyetler akla ilk gelen halk
edebiyatı şairlerimizdendir. Cumhuriyet’ten sonra dil, sanat ve edebiyat alanında birçok insan yetişmiş,
üniversitelerin ilgili bölümlerinde farklı çalışma ve araştırmalar yapılmıştır. Roman, tiyatro,
senaryo, hikâye, masal ve şiir türü eserlerin yazımı ve çevirileri bu dönemde de çoğalmıştır.