din-kulturu-ve-ahlak-bilgisi_11_derskitabi_meb_din_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC_ve_ahlak_bilgisi_BTjiC

encilerine verdikleri icazetnamelerin altındaki
üstat imzalarında kullanılan yazı
tiplaridir. Bu yazı çeşitleri, “aklam-ı sitte”
diye adlandırılan en önemli altı yazı türünü
oluşturur. Bunlardan başka talik, nestalik,
divani, siyakât, menşur, zülf-ü arus,
hilali, muini, şikeste, müselsel gibi yazı
türleri de vardır. Yazı türlerinin çokluğu
ve kullanıldığı yerlerdeki farklılık, bu sanata
ve estetiğe verilen değeri yeterince
göstermektedir. Bu yazı türleri; harflerin
büyük ya da küçüklüğü, biçimi, aralıkları,
bazı harflerin birbirlerine bitiştirilip bitiştirilmemesi,
birtakım yazı işaretlerinin
kullanılıp kullanılmaması gibi özellikleriyle
birbirlerinden ayrılır.
İSLAM VE ESTETİK
DEĞERLENDİRELİM____________
İslam dininin estetiğe verdiği önemi hat, tezhip
veya minyatür sanatı örnekleri üzerinden değerlendiriniz.
İslam kültüründe; yazıya ve kaleme
oldukça fazla değer verilmiştir. Bu
anlamda yazıyla ilgili olarak hat sanatı
üzerinde titizlikle durulmuş özellikle Osmanlı
kültürü içinde bu sanat çok ilerlemiştir. Batı’daki resim sanatının yerini Osmanlı’da hat sanatı
almıştır. Hat sanatı; kâğıt üzerinde tablolar oluşturmanın yanı sıra el yazması kitaplarda, fermanlarda,
diplomalarda, yazıtlarda, mezar taşlarında, pencere veya kapı gibi mimari ögelerin üzerinde
ve halı bordürleri, vazo, tabak gibi gündelik eşyalarda da kullanılmıştır. Özellikle cami, mescit,
kütüphane, saray gibi yapıların dış duvarlarında, giriş kapılarının üstünde, kubbelerde, iç detay
süslemelerinde, levhalarda ve ahşap kısımlarda kullanılmıştır. Evlerde ve diğer mekânlarda değerli
tablolar hâlinde muhafaza edilmiştir. Hat sanatı, kendisiyle birlikte diğer sanatların gelişmesini
de sağlamıştır. Bu sanat beraberinde ebru, bezeme, çinicilik, kâğıt, mürekkep, ciltçilik, ahşap,
sedefkârlık, kakmacılık, kitapçılık, tezhipçilik, porselencilik, kehribarcılık, mürekkepçilik, kemik
ve metal işlemeciliğine de katkı sağlamıştır. Ayrıca yazıyla oluşturulan resimler arasında en çok
sevilen ve rastlanan konular kayık, kuş, aslan, sancak, cami, ibrik, çiçek, insan başı vb.dir.
Kur’an yazmanın sevap kazandıracağı düşüncesi, cami ve diğer dinî yapıları güzelleştirmenin ve
süslemenin teşvik edilmesi hat sanatının gelişmesini hızlandırmış ve muhteşem eserlerin ortaya çıkmasını
sağlamıştır. Bu sanatla ilgili olarak yetişen hattatlarımızın maharetleri ve ortaya koydukları
eserler kültürümüzde “Kur’an, İstanbul’da yazılmıştır.” dedirtecek kadar zengin bir birikime sahiptir.
Nitekim her hattat yaşadığı müddetçe bir Kur’an nüshasını kendi hattıyla yazmayı arzu etmiştir. Yine
Hz. Peygamberin özelliklerini anlatan hilye-i şerif yazmak hattatlar tarafından önemli görülmüştür.
125