Turksoylencesozlugu

S a y f a | 122
KARI: Bilge Kadın.
Kocakarı olarak da geçer. Göğe çıkıp tılsımlar yapar. Bazen kötü özellikler taşır ve insanları tutsak edip
yeraltında zincirlerle bağlar. Herşeyi bilme ve gizli ilimlere sahip olma özelliği; ister iyicil, ister kötücül
olsun devam etmektedir. Büyülü ilaçlar yapar. Tılsımlar hazırlar. Bu nitelikleriyle doğruluğa hizmet
eden Koca kavramının tam tersi özelliklere sahiptir. Küp Karısı adı verilen bir kadın küplerde yaşar
veya küpe girerek kaybolur. Küp ana rahmini ve toprağı sembolize etmektedir. Urartuların küp
mezarları akla gelmektedir. Aksaçlı karılar bahşılara görünüp ona davul verir ve şamanlık yapmaya
başlamasını sağlar. Bu kadın, doğum yapan gebelere de yardım eder. Beyaz saçlı bu kadın kış
mevsiminin simgesidir. Yedi ırmağın ötesindeki, yedi dağın gerisinde yedi tılsımın içinde oturup “Öt
Kirmenini” (Zaman Eğirmenini) döndürür. O kirmeni döndürdükçe zaman akıp gider. (Kaynak: Türk
Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Karı: (Kar.) Yaşlı demektir. Yaşlanmak, beyazlamak, saçları ağarmak anlamı vardır. Karımak
fiili yaşlanmak demektir.
(Karşıt: KOCA)
KARLUK HAN: Duman Tanrısı.
Eşdeğer: KARLIK HAN
Ülgen’e kurbanların ruhlarını iletir. İnsanların yaşamlarını denetler, bir değişiklik olduğunda Ülgen’e
bildirir. İşareti dumandır. Yakılan kurbanlardan çıkan duman onun geldiğini gösterir. Ocağa su
serpilerek duman çıkması sağlanır ki, Karluk’un hoşuna gitsin diye. Genelde Suyla Han ile birlikte
görülür. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Karlık: (Kar). Karamak (görmek) ve kara (is) kökünden gelir.
(Bakınız: SUYLA HAN)
KARŞIT HAN: Temizlik Tanrısı.
Eşdeğer: KARZIT HAN
İnsanlara temizliği öğretmiştir. Ülgen Han’ın oğludur. Ülgenin oğulları içinde en duygulu olanıdır.
Temizlik Türk kültüründe çok önemli bir yere sahiptir. Su, ateş, toprak temizleyici unsurlar olarak
görülmüştür. Su zaten en önemli temizleyicidir. Ateşin de gözle görülmeyen mikroskobik canlıları
öldürdüğü günümüzde bilimsel bir gerçektir. Toprak ise ölen canlıların gömülerek hastalıklara neden
olmalarını engeller. Köylerde kadınlar, kimyasal temizleyicilerin bulunmadığı dönemlerde tabak,
çanak gibi mutfak gereçlerini ırmak ve dere kıyılarında mil ile (balçıklı kum) veya külle ovalayarak
temizlemekteydiler. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Karşıt: (Kar). Beyazlık anlamı vardır. Kar sözcüğü ile bağlantılıdır.
KARŞITLIK: Zıtlık.
Nitelik ve durumları itibariyle birbirine ve aykırı ve birbirlerinin karşısında, ters kutuplarında yer alan
kavram ve olgular. Kainat ve yaşam döngüsü zıtların birlikteliği üzerine kuruludur. Türk kültüründe en
çok bilinen, en sık raatlanan veya en çok kullanılan karşıtlıklar şunlardır:
1. Ak ve Kara (Siyah ve Beyaz)
2. Aydınlık ve Karanlık (Nur ve Zulmet)
3. Yaruk ve Karuk (Nur ve Zulmet)
4. Yaruğ ve Oduğ (Nur ve Nar)
5. Yalabuk ve Karanuk (Nur ve Zulmet)
6. Gündüz (Kün) ve Tündüz (Tün) (Gündüz ve Gece)
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ