Turksoylencesozlugu

S a y f a | 72
Vot Çolboday olarak anılır. Abasılardan bir grubun başında yer alır. Sogotoh Han’ı kandırarak onunla
birlikte olduğu ve ondan bir çocuğu doğduğu söylenir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz
Karakurt)
� Çolboday: (Çol). Bu kök yarım olma (yani yeraltına aitlik) bildirir. Moğolcada Şula ayırmak,
bölmek, Çile sakatlık demektir.
ÇOLPAN HAN: Gezegenler Tanrısı.
Eşdeğer: COLMAN (ÇOLBUN, ÇOLMUN, ÇULBAN) HAN
Moğolca: SOLBON (SOLBUN, SULBAN) HAN
Gezegenleri yönetir ve birbirleriyle çarpışmadan hareket etmelerini sağlar. Adı gökyüzündeki en
parlak gezegenlerden birine verilmiştir (Venüs). Türklerde Dişil olarak algılanmıştır. Malan Han’ın
oğludur. Bir kelime benzerliği nedeniyle yanlış olarak “Çoban Yıldızı” dendiği de olur. Bir başka görüşe
göre de Çobanların bu yıldızı yön bulmakta kullandığı ve bu nedenle de Çolpan’ın aynı zamanda bir
Çoban Tanrısı olduğudur. Çoban kılığında dağlarda gezdiği söylenir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü,
Deniz Karakurt)
� Çolpan: (Çol/Çul/Sol/Sul). Eski Moğolca Solbun (gök cismi) sözcüğü ile bağlantılıdır.
ÇOR: Cin.
Eşdeğer: ÇER, ÇUR, ŞOR, ŞAR, ÇORA, ÇURA
Moğolca: ÇOTGOR, ÇUTGUR, ÇUTKUR, ÇETGER, ÇETKER, ÇİDKÜR, SÜDKÜR, SÖTKÖR
Gözle görülemeyen, ateşten yaratılmış varlık. Anadolu’da cin çarpmış ve ruhsal hastalıklı anlamında
Çorlu tabiri kullanılır. İyicil veya kötücül olanları mevcuttur. Heryerde bulunabilirler fakat göze
görünmezler. Koruyucu ruh değildirler. Başıboşturlar fakat bir yere bağlı olabilirler. Ağaç altı, karanlık
kuytular, örenler, yıkık evler, su kıyıları, köprü altları gibi doğanın sınırı olan yerlerde yaşamaları
onların tılsımlı ve karanlık güçlerle olan ilgisini daha ilk başta ortaya koyar. Demirden korkarlar.
Besmele çekmek onları uzaklaştırır. (Besmele’den çekinmeleri İslam’ın etkisiyle gelmiş bir unsurdur.)
Cinlerin başlarındaki kalpak veya papak ele geçirildiğinde o cin ölür. Ölmeden önce de görünmezliğini
yitirir. Çünkü görünmezliği sağlayan başındaki kalpaktır. Yeri gelmişken belirtmek gerekir ki, masal ve
destanlarda sihirli börkünü giyerek görünmez olan kahramanlar vardır. Bu başlıkların cinlerden ele
geçirilmiş olması olasılığı yüksektir. Yılan ve kuş görünümünde olanları vardır. Kılıktan kılığa
girebilirler. Çor vurması, çor çarpması, çor değmesi gibi deyimler cinlere bağlı hastalıkları ifade eder.
En çok da ağız eğilmesi, kısmi felç veya us kaybı bu olayla bağlantılandırılır. Çor bazen de ruhsal
hastalık anlamına gelir. Bıçura denen bir türü evlerde ve bodrumlarda yaşar. Kadın kılığına girer.
Kırmızı giysili olarak betimlenirler. Arçura adı verilen başka bir türü ise ormanlarda gezer. Çötrög
Moğolca da şeytan demektir. Oyun oynamayı sever. Onun oyun isteğini kabul eden olursa öldürene
kadar gıdıklar.
1. Akçora (Akçor): İyi ruh. İyicil cin.
2. Karaçora (Karaçor): Kötü ruh. Kötücül cin.
a. Bıçura: Kiler Cini. (Bkz. BIÇURA), b. Arçura: Orman Cini. (Bkz. ARÇURA)
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Çor: (Çor/Şor). Hastalık ve gözle görülmeme anlamı taşır. Değişik lehçe ve şivelerde farklı
okunuşları mevcuttur. Arapça Şer ile bir bağlantısı yoktur. Sadece bir benzerliktir. Moğolcada
Çötrög, şeytan demektir.
(Bakınız: ABASI, ARÇURA, BIÇURA)
ÇORAMAN: Cinci.
Eşdeğer: ÇORAMUN, ŞORAMUN
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ