Turksoylencesozlugu

S a y f a | 62
BUYAN HAN: Söylencesel Hakan.
Moğolların Atası. Kızı Alankova’dır. Kırk tane kızı olmuştur. Ama hiç oğlu olmamıştır. Son 41. kızı ise
Alankova’dır. Bu Kırk-Kız’dan Kırgız boyunun türediği söylenir. Buyan Moğolcada “Düşünce Tayı”
demektir. İnsanın zihin gücünü ifade eder ve yanlış kullanılırsa insana zarar verir. Moğol soyunun
ortaya çıkışındaki felsefi algılayışta önce düşüncenin varolduğu fikri ile de bağlantılı görülmektedir.
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Buyan: (Buy). Üşütmek, soğuk hava esintisi gibi anlamları içerir. Kut, mutluluk, dayanıklılık
gibi anlamları da vardır. Moğolcada sevap ve erdem gibi manaları bulunur.
(Bakınız: ALANKOVA)
BUZANCAR HAN: Söylencesel Hakan.
Eşdeğer: BODONÇAR (BUDUNCAR, BOYUNÇAR) HAN
Moğolların Atası. Alankova’nın oğludur. Annesi ayışığından hamile kalıp kendisini doğurmuştur.
Korkudan sal ile bir ırmaktan aşağı inerek kaçan annesi Duva adlı biriyle evlenen annesinin bu
adamdan da 12 oğlu olur. Moğolların Gizli Geçmişi adlı eserde Duva anlatılırken Sokor/Sohor (Kör)
olarak betimlenir. Bu da Türk söylenceleriyle bağlantılı bir kavramdır. Kardeşlerinin ilk oğlunu
öldürmesinden korkan annesi Buzancar’ı ırmağın kenarına götürüp suyu izlemesini ve dedesinin
yurduna dönmesini öğütler. O da böyle yaparak yurduna geri döner ve daha sonra ilerleyen yıllarda
Kağan olur. Moyunçur Kağan ile tarihsel bağı yoktur, bir efsane kişiliğidir. Çok büyük olasılıkla
Moyunçur Han’ın adı kendisine istinaden verilmiştir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Bodonçar: (Boy/Bod/Bud). Budun (kavim) sözcüğüyle bağlantılıdır. Ulusun, kavmin başında
olan demektir. Eski Türkçede Bodu, Tunguzcada Boda sözcükleri bağlamak, birleştirmek, bir
arada tutmak anlamlatını içerir.
(Bakınız: ALANKOVA)
BÜKE: Ejderha.
Eşdeğer: BÜKÜ, BUKA
Ejder. Efsanevi yaratık. Yılana benzer dev bir sürüngendir. Çoğu zaman kanatlı olarak tasvir edilir.
Uçabilir. Ağzından ateş saçar, dişlerinden asit akıtır. Derisi zırh gibi pullarla kaplıdır. Tüm Dünya
mitolojilerindeki ortak figürlerden birisidir. Dinozorlar çağından kalma bazı yaratıkların ilkel
topluluklardaki düşsel anlatımı olarak düşünülebilir. Moğollarda Buka Noyon devlerin babasıdır ve
dokuz oğlu vardır bunların hepsi de Yelbüke’dir. Badraç adı verilen ejderha yedi başlıdır. Çin
kültüründe Lu (Türkçeleşmiş biçimi Ulu) olarak bilinir. Çin etkileri, Türk ve Moğollarda bu varlığa dair
toplumsal anlayışı da değişik oranlarda biçimlendirmiştir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz
Karakurt)
� Büke: (Bük/Büğ). Bükülen, kıvranan demektir. Ayrıca güçlülük ve yenilmezlik anlamlarını da
bünyesinde barındırır. Bu bağlamda Böke (kahraman, şampiyon) kavramıyla da ilgisi vardır.
Böğe/Böge (şaman) sözcüğüyle de bağı vardır. Moğolca Mog/Mogu/Mogay/Mogoy/Moyay
ve Tunguzcada Mükü/Mücke/Mihi/Meyhe sözcükleri yılan demektir. Moğolca
Mökü/Möhö/Mühe/Muku, Tunguzca Moho/Moko kelimeleri görünmezlik ve yokolma
manaları da taşırlar.
(Bakınız: YUVHA, BADRAÇ)
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ