Turksoylencesozlugu

S a y f a | 176
� Sahılgağan: (Sah/Çah/Çak). Çakmak fiili ile aynı kökten gelir. Çakan (yanıp sönen) ışık
demektir. Moğolcada bu sözcük günümüzde elektrik anlamı taşır. Eski biçimi Tıyakılgan ise
şimşek manası taşır.
SAKLAB HAN: Söylencesel Hakan.
Saklab boyunun atası. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Saklab: (Sak). Saklamak ve sakınmak anlamları içerir.
SAMRAV HAN: Gök Tanrısı.
Göklerin egemenliğini elinde bulundurduğu söylenir. İki eşi vardır; Kuyaş ve Yalçuk (Güneş ve Ay). Bu
eşlerinden bir kızı olmuştur. Kuyaş’tan Umay (Huma), ki bu kızı Buzat (Boz At)’a biner. Yalçuktan ise
Ayhulu (Ayluh) adlı kızı doğmuştur. Bu kızı da Sarat (Sarı At)’a biner. Bengüsu (ölümsüzlük pınarı)
Samrav Han’ın ülkesinde yer alır ve onun tarafından korunur. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz
Karakurt)
� Samrav: (Sam). Eski Altay, Moğol ve Tunguz-Mançu dillerinin tamamında şaman içeriği ile
bağlantılı bir köktür.
SARIK HAN: Ejderha Tanrısı.
Eşdeğer: SARI (ŞARU) HAN
Ejderhaları yönetir. Elinde bakır bir değnekle yeraltının dokuzuncu katında yaşar. Mascar
mitolojisindeki ejderhanın adı Sarkany (Sarkan)’dır. Orta Asya Şamanizminde bir ayağı diğerinden kısa
olarak tasvir edilen bir putun adıdır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Sarık: (Sar). Sarı sözcüğüyle ve sarılmak (bükülmek, kıvrılmak anlamında) fiili ile aynı kökten
gelir. Sarı renk yeşil ile birlikte ejderhaları sembolize eder. Bazı Türk lehçelerinde
Avrupalıların Ejdersineği adı verdikleri Yusufçuk böceğine Sarıska/Sarınçka/Sarınskan, Moğol
dillerinde ise Sarsa/Carca/Carcaha denilmesi yine bu canlının ejderhaya benzetilmesiyle de
ilgilidir.
SARI ANA: Söylencesel Evliya.
Eşdeğer: SARIĞ (HARI) ANA
“Sarıkız” olarak da bilinir. Aslında çok daha eski bir inanışın İslam ile yeniden biçimlenmiş bir
versiyonudur. Bazen bir kuş şeklinde uçtuğuna inanılır. Bazen bulunduğu yöredeki ormanı koruduğu
söylenir. Işığa dönüşerek her kalpte yaşadığı anlatılır. Bazen de çoğul olarak Sarı Kızlar şeklinde
bahsedilir ve dokuz tane Sarı Kız olduğu belirtilir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Sarı: (Sar). Güneş ışığının görünür rengi olarak algılanır. Ayrıca altının rengidir ve altın
soyluluğu simgeler. Sar/Sara Moğolcada ay demektir.
SATANAY HANIM: Söylencesel Hanım.
Eşdeğer: SETENEY HANIM
Karaçay-Malkar halkıyla iç içe geçmiş olan Nartların destanlarında bu halkın anaları olarak kabul edilir.
Güzelliğin ve bilgeliğin sembolüdür. O, Nartların lideri Örüzmek’in karısıdır. Babası Güneş’tir ve annesi
Ay’dır. Doğaüstü güçlere ve sihirlere sahiptir. Prenses anlamına gelen Biyçe unvanını taşımaktadır.
Satanay Biyçe gelecekten haber verir, istediği insanın veya hayvanın şekline girebilir. Nart
destanlarında Satanay Biyçe ile Örüzmek’in mutlu bir hayat yaşadıkları anlatılır. Nartları düştükleri
sıkıntılı durumlardan keskin zekâsıyla kurtarmayı başaran Satanay, kocası Örüzmek’e de zor anlarında
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ