Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 203<br />
TAZ HANIM: Gök Tanrıçası.<br />
Eşdeğer: TEZ HANIM<br />
Ülgen’in karısı olarak geçer. En önemli özelliği kel olmasıdır. Tuvalarda kartala Tas adı verilir ve Taz<br />
Hanım ile bağlantılıdır. Tazlık (kellik) tamamen Türk kültürüne ait olan belirgin biçimde ortaya çıkan<br />
bir güç simgesidir. Taşşa ve Keloğlan da konuyla bağlantılı olarak ele alınabilir. Taskıl, Tazagan gibi<br />
dağ adları yine bu konuyla ilintilidir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Taz: (Tas/Taz/Taş/Daş). Kel demektir. Dazlak sözcüğü ile aynı anlamı taşır. Moğolcada akbaba<br />
kuşuna Tas/Tasu denmesi de bu kuşun kel bir görünümünün olmasıyla alakalıdır.<br />
TAZŞA: Kel Kahraman.<br />
Eşdeğer: TAŞŞA, TAŞSA<br />
Daz (kel) başlı yiğit. Gücünü kelliğinden alır. Türk söylencelerinde kellik bir güç ve zeka simgesidir.<br />
Aynı zamanda dolaylı olarak ve kendiliğinden ortaya çıkan kurnazlık ve yenilmezlik gibi özellikleri<br />
barındırır. Daz (kel) başlı yiğit asla yenilmez. Bazı durumlarda normal, sıradan bir insan olan kahraman<br />
silkinerek ton (don, biçim) değiştirerek birdenbire Taşşa’ya dönüşür. Hatta onunla birlikte atı da<br />
silkinir ve daz başlı olur. Böylece ikisi de yenilmez hale gelirler. Taşşa, Keloğlan’ın önsel ve ilkel<br />
biçimidir. Ancak Keloğlan gibi gülünç değildir. Aksine kellikle birlikte yiğitliği ve ciddiyeti, ayrıca fiziksel<br />
özelliklerinin gelişmişliği ile gücü de artar. Avarların söylencelerinde, soyundan türedikleri dazbaşlı<br />
(kel) ataları vardır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Taşşa: (Tas/Taz/Taş/Daş). Kellik, dazlaklık anlamlarını içerir. Moğolcada Tar olarak ifade<br />
edilir.<br />
(Bakınız: KELOĞLAN)<br />
(Eşanlam: KELÇE)<br />
TELEKEY HANIM: Evren Tanrıçası.<br />
Eşdeğer: TELGEY HANIM<br />
Tüm kainatı kuşatır ve denge içinde olmasını sağlar. Nerede yaşadığı bilinemez. Aslında her şey O’dur.<br />
Bir anlamda Vahdet-i Vücud kavramının biçimlenmiş halidir. Uryanhay Moğolcasında yer alan bir<br />
kavramdır. Toprak Tanrıçası olarak da görünür. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Telekey: (Tel/Til). Dilemek fiili ile aynı kökten gelir. Moğolcada Telek/Teleh, yaymak,<br />
genişlemek, açılmak, yaratmak, Tüleh ise ısı, sıcaklık anlamlarını taşır. Bazı Moğol<br />
lehçelerinde Delhe sözcüğü kainat demektir. Evenkçede Düleçe sözcüğü Güneş demektir. Bazı<br />
Türk lehçelerinde Tilekey dünya manası taşır.<br />
TEMİR HAN: Demir Tanrısı.<br />
Eşdeğer: TEMÜR (TİMÜR) HAN<br />
Moğolca: TÖMÜR HAN<br />
Akacak kanı yok, çıkacak canı yok diye anlatılır. Yuvarlak saç örgüsü vardır. Yağrını (kürek kemiği)<br />
demirdendir. Demir madenlerini, demirci ocaklarını ve demircileri korur. Pek çok boyların halkı and<br />
içtiklerinde, demiri ululamak için kılıcı çıkararak yanlamasına öne korlar. "Bu gök girsin kızıl çıksın"<br />
derler ki "sözünde durmasan kılı kanına bulansın, demir senden öcünü alsın" demektir. Yakutların ilk<br />
demirci atalarının adı Ağlıs, Buryatların ilk demirci atalarının adı da Boyontoy’dur. Temür Han onları<br />
insanlara hizmet etsin diye göndermiştir. Türk mitolojisinde altın kapılı, gümüş pencereli demir evlere<br />
sıklıkla rastlanır. Bazen de evin çatısı demir olarak betimlenir. Ak Demirci ve Kara Demirci denen iki<br />
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ
Change language