Turksoylencesozlugu

S a y f a | 79
bir görüşe göre, bu onun öte aleme ait olduğunun ilk belirtisidir. Adı Abra ve Yutpa ile birlikte anılır.
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Doydu: (Doy/Toy). Yemek, yutmak anlamlarını içerir. Doymak fiili bu köktendir. Doydu bazı
lehçelerde Yeryüzü demektir. Bu bağlamda Yeryüzü Balığı veya yeryüzünü taşıyan balık olarak
anlaşılabilir.
(Eşanlam: ARAT)
DÖNENCE: Burç.
Eşdeğer: DÖNENGE
Gökyüzünü oniki bölüme ayıran takımyıldızlardan her biri. Gökyüzü Türklerde büyük bir çark veya
teker gibi algılanmıştır. Burçlar bu ayrılmış olan bölümlerden herbirinin simgesidir. Eski çağlardan
beri, insanların karakterlerinin ve yazgılarının bu simgelerle bağlantılı olduğuna inanılmıştır. Türklerin
Yıldızcı (Uldızçı) dedikleri falcıların, kişilerin gizli Yıldız Kayıtlarına bakarak geçmişini ve geleceğini
görebildiklerine inanılır. Anadoluda bugün bile pek çok kimse Yıldızname adı verilen çok gizli bir fal
türünün varlığına inanırlar ve bunu başarabilen kişilere saygı duyarlar. Diğer kültürlerdeki Astroloji
alanı bir zamanlar bilim dalı olarak dahi görülmüştür ve tamamen gök nesnelerinin insan hayatını
etkilediği inancıyla oluşmuştur. Tüm büyük uygarlıklar gökyüzüne ilgi duymuş ve burçları kendi
söylenceleriyle bir biçimde bağdaştırmıştır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Dönence: (Dön). Dönmek kökünden gelir. Zamanın geçişi ve göğün dönüşü (çarkıfelek)
kavramıyla alakalıdır.
(Bakınız: ÜKEK)
DUMRUL HAN: Söylencesel Kahraman.
Eşdeğer: TUNGRUL HAN
En yetkin biçimini Korkut Ata öykülerinde bulmuştur. Yolkesicilik yaptığından dolayı Tanrıyı kızdırır ve
canını almaya gelen Aldaçı (İslam sonrası Azrail) ile karşılaşır ve canını vermek istemez. Diğer başka
halk anlatılarında da farklı serüvenlerde görünür. Ancak hepsinde de, pervasız, hoyrat, korkusuz bir
kişilik olara yer alır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Dumrul: (Dum/Tum). Okun sivri ucu demektir. Başı dumanlı anlamına da gelir.
DUYAR HAN: Eziyet Tanrısı.
Eşdeğer: TUYAR (TOYAR) HAN
Ateşten yaratılmıştır. Boynuzlu ve kuyrukludur. Eli ve ayağı yoktur. Ölüm tohumu eker. Mutsuzluk
getirir. İnsanlara eziyet eder ve delilik verir. Alnının ortasında tek gözü vardır. Bazen yarı insan yarı
şeytan olarak tanımlanır. Üç ayaklı atı vardır. Ulu Tuyar olarak da bilinir. Yeraltında yaşar. (Kaynak:
Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Duyar: (Duy/Doy). Doymak fiili ile aynı kökene sahiptir.
DÜŞ: Rüya.
Eşdeğer: TÜŞ, TÖŞ, TÜS, TÖS, TÜHE, TÜL, TELEK
Moğolca: ZÜD
Uykudayken zihinde gerçekleşen zihinsel etkinlik(ler) ve bunlara ait algılar. Görsel çağrışımlar şeklinde
oluşur. Gerçek olmayan şey, hayal, imge. Yarı Ölüm olarak algılanan uykuda görülen bu görsel imgeler
öteki alem ile irtibat kabul edilir. Ve haber değeri taşıdığına inanılır. Örneğin rüyada yumurta gören
bir kadının çocuğunun olacağına inanılır. Hz. Yusuf en önde gelen rüya yorumcusu olarak kabul edilir.
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ