Turksoylencesozlugu

S a y f a | 25
çıktıktan sonra Aldaçı’nın emrindeki ölümcül ruhlar o evde yedi gün kalırlar. Yönettiği ölüm ruhlarına
da Aldaçılar adı verilir. Bu nedenle o evden yedi gün boyunca bir şey çıkmaz ve girmez. İslam sonrası
Azrail ile özdeşleşmiştir ve tüm özellikleri ona aktarılmıştır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz
Karakurt)
� Aldaçı: (Al). Almak veya aldamak (kandırmak) kökünden gelir. Altaçu kandıran, hile yapan
demektir. Aldah fiili Moğolcada kayebetmeyi belirtir. Alda sözcüğü Eski Altay ve Moğol
dillerinde anlamak, kavramak (Tunguz dillerinde ise Aldan biçimiyle derinlik) anlamları içerir.
ALIGAN HAN: Güney Tanrısı.
Moğollarda 99 Güney Tanrısının başıdır. Moğollarda Budizmin etkisiyle birincil yön Doğu olarak değil
Güney olarak yer almış olmalıdır. Alığ Han ile de bağlantılı olması muhtemeldir. (Kaynak: Türk
Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Alıgan: (Al). Almak ve körlük anlamı içeriyor olabilir. Moğolcada Alh ve Aluka sözcükleri çekiç
anlamı taşır ve bu kelimelerle bağlantılı olması muhtemeldir.
(Bakınız: ALIĞ HAN)
ALIĞ HAN: Körler Tanrısı.
Eşdeğer: ALI HAN, ALU HAN
Bir dağ ruhudur. Kör bir ihtiyardır. Köroğlu destanındaki Kör Ata motifinin arkaik varyasyonudur.
Dağlardaki at sürülerini korur. Kanatlı atlar yüzünden kör olmuştur. Köroğlu’nun babası da bir at
nedeniyle bulunduğu yörenin beyi tarafından kör edilmektedir. Beye hediye edilen bu at kötü
görünümü nedeniyle babanın gözlerine mal olur. Fakat daha sonra bir ahırda güneş görmeden kırk
gün bekleyince, sıra dışılığı ortaya çıkar. Çünkü bu aygır Sudan Çıkma’dır. Baba rüyasında oğlunun
kordan (ateşten) doğacağını görür. Bu bir sınavı simgelemektedir. Köroğlu’na ozanlık yeteneğini,
savaşçılığını ve atını veren de odur. Dağlarda yaşar. Koşabulak’ı (İkiz Pınar’ı) korur. Bu pınar’ın suları
kutsal ve gençlik (veya ölümsüzlük) vericidir. Bu ölümsüzlük en azından mecazen geçerli olmuş ve
Köroğlu adı hep yaşamıştır. Bir görüşe göre, İslam sonrası Türk toplumunda Hz. Ali’nin önemli bir yer
edinmesi bu ad benzerliğinin bir sonucudur. İslam öncesi Türklerde zaten yaygın olarak kullanılan
Alı/Alu şeklindeki bir isim mevcuttur. Örneğin Alu Beşe (Ali Paşa) adlı ozan her iki isimle de
tanınmaktadır. Hz. Ali’nin yiğitliği, savaşçılığı, iki dilli kılıcı Türk kültüründe büyük ilgi çekmiştir.
Gerçekten de Köroğlu’nun adı Ali’dir. Moğolların 99 Güney Tanrısı Alıgan ile de bağlantılı olması
muhtemeldir. Sokor/Sokur/Sohar/Hokar sözleri kör demektir ve masallarda bu adla başlayan
varlıklara rastlanır. Sümerlerde ise Alu adlı ölümcül bir varlık bulunur. Moğolcada Alı fiili bilmeyi
anlatır. Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı yapıtında yer alan ve dört kitabın sonunda da benzer
cümlelerle yamacındaki çakırdikenliğin üç gün üç gece yanışı, yanan dikenlerden çığlığa benzer
seslerin gelişi anlatılan dağın adı Ali Dağı’dır. Bu olay şu cümleyle ifade edilmektedir kitapta: "Bu
ateşle birlikte de Alidağın doruğunda bir top ışık patlar. Dağın başı üç gece ağarır, gündüz gibi olur."
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Alığ: (Al). Alev ve alınmış (gözleri alınmış) anlamları içerir. Çünkü eskiden gözler ateşle
dağlanarak kör edilirdi. Gözün alazlanması da aynı anlama gelir. Gerçekten de Köroğlu’nun
babasının gözleri böyle kör edilmiştir. Moğolcada Alı/Ali “kim?” demektir ve bilinmeyen
tehlikeli varlıkları çağrıştırır. Alı/Ala kökü Eski Moğol ve Altay dilleriyle Tunguz dillerinde
bilmek, bilgili olmak anlamı taşır.
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ