Turksoylencesozlugu

-Ç-
S a y f a | 70
ÇAK: Şeytan.
Eşdeğer: ÇEK, ŞEK, CAY, ÇEKİR, ZEKİR
Çak’ların başında bir Ulu Çak bulunur. Bu çirkin görünümlü, hırıltılı sesi olan 12 başlı bir varlıktır.
Yeraltında yaşarlar, yaz gelince yüzeye çıkıp ağaç köklerinde barınırlar. Kısa boyludurlar. İslamiyet
sonrasında, Arap kültüründe Deccal’in soy atası olarak kabul edilen ve Şeytan’ı da çağrıştıran, alnının
ortasında tek gözü bulunan Şik adlı varlıkla özdeşleştirilmiştir. Araplara göre bu varlık aslında iki kişidir
ve kehanet yetenekleri vardır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Çak: (Çak). Kötü, pis, kirletici, kötülük getiren anlamları vardır. Vurmak, bölmek, ayırmak gibi
içeriği de bulunur. Yakmak fiili ile de bağlantılı olması muhtemeldir.
(Eşanlam: YEK)
ÇAKKAY HAN: Yıldırım Tanrısı.
Eşdeğer: ŞAKKAY HAN
Şimşekler ve yıldırımlar çaktırır. Yayına koyup attığı oklar yıldırımlardır. Yerdeki kötü ruhları izler ve
onların saklandığı ağaçların üzerine ateşini gönderir. Yıldırım düşen ağaçtan bir parça alınıp saklanırsa
eve kötü ruhların girmesi engellenir. Bazı Türk toplulukları Yıldırım Tanrısı'na süt yada ayranı saçı
(cansız kurban) olarak verirler. Süt yıldırım ateşini söndürebilen ve uzak tutabilen tek şeydir.
Yıldırımın düştüğü yer, artık Çakay Han’a aittir ve orayı kimse mülk edinmez. Moğollar Şimşek ve
Yıldırım’dan korkarken Türkler bundan sevinç duyarlar. Moğol tarihinde yıldırım ve kapalı gökyüzü
nedeniyle yarım kalan veya kaybedilen savaşlar olduğu söylenir. Türkler yıldırım düşünce at sürüp
göğe ok atarak bu sevinçlerini gösterirler. Yıldırım baharda Yenigün’ün (Yeniyıl’ın) habercisi demektir.
Çünkü Yıldırım da Tanrı’nın okudur. Onun oklarını kabul ettiğini böyle bildirmek gerekir. Ayrıca
yıldırımın düştüğü yere tapınak yapılır. Yeryüzündeki tüm ilkel toplulukların ortak belleklerinde
mutlaka Yıldırımlara dair anılar (söylenceler) bulunur. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Çak: (Çak). Çakmak fiilinden türemiştir.
ÇALAMAK: Çaput Bağlamak.
Ağaçlara bez ve çaput bağlama uygulamasıdır. Yapılan eyleme Çalama/Calama denir. Uluğ Kayın
inancıyla bağlantılıdır. Mayalamak sözcüğü Türkçede Çalmak fiili ile ifade edilir. Bu bağlamda bir
düşüncenin, isteğin kutlu bir yere mayalanması gibi algılanabilir. İslam dini bu tür yaklaşımları kesin
olarak yasaklamıştır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Çalamak: (Çal/Cal/Yal). Çalmak sözcüğünün bir anlamı da kumaşı kesmek olarak yer alır.
Yal/Al anlayışı ile de bağlantılı olabilir.
ÇERMİK: Kutlu Kaplıca.
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ