You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 239<br />
YILAN ANA: Yılan Tanrıça.<br />
Eşdeğer: ÇILAN (ZILAN, CILAN, ILAN, YIL, ZILANGAÇ) ENE<br />
Yılanların kendisinden türediği efsanevi yaratık. Şahmaran çoğu zaman dişi olarak tanımlanır.<br />
Yılanlara hükmeder. Yılan ordusunun başında birgün dünyayı istila edeceğinden korkulur. Ak Yılan<br />
olarak betimlenir. Yer altı güçlerini temsil eder. Yılan Ana’nın karnının altını eliyle sıvazlayan birinin<br />
herşeyin sırrına vakıf olacağına inanılır. Yılan (Zılan adıyla) tatarların ve başkentleri Kazanın simgesi<br />
olarak kabul edilmiştir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Yılan: (Yıl). Yılmak fiilinden gelir. Yılmak korkmak, çekinmek demektir. Çinçe olduğu söylenir<br />
fakat Türkçeden Çinceye geçmiş olma ihtimali olduğu gibi, benzer kelimelerin birbirine<br />
uyarlanmış olması da mümkündür.<br />
(Yansı: YILAN ATA)<br />
YILDIZ HAN: Yıldız Kağanı.<br />
Eşdeğer: ULDIZ (ULDUZ, YULDUZ, YOLDUZ, YONDOZ) HAN<br />
Oğuz Han’ın göksel eşinden olan oğullarından birisidir. Yol gösterici, yön buldurucu nitelikleri bulunan<br />
ve parlaklıkları nedeniyle daima dikkat çekmiş olan yıldızların simgesel olarak kişiliğe<br />
büründürülmesidir. Ayrıca yıldızlar yaratılışın başlangıcını temsil eder. Ongunu Atmaca’dır. (Kaynak:<br />
Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Yıldız: (Yıl). Kendiliğinden ışık yayan gök cismi. Işık yaymak anlamı vardır. Yıldırım sözü de aynı<br />
kökten gelir.<br />
YILGAYAK: Nevruz.<br />
Eşdeğer: CILGAYAK<br />
Yılın ilk günüdür. Bahar bayramı olarak kutlanır. 21 Mart’ı 22 Mart’a bağlayan gece gündönümüdür.<br />
Gece ve Gündüz eşitlenmiştir. Dünyanın yeniden doğumu olarak algılanabilir. O gece tam o anda<br />
bütün doğa ve tüm kainat bir anlık bir uykuya dalar. Irmaklar bir an için durur sonra yeniden akmaya<br />
başlar. “Evrenin Uyuduğu Bille” (Alemin Yattığı Zaman) adı verilen bu anda canlı cansız tüm varlıklar<br />
bir anlık bir uykuya dalarlar. Başka bir deyişle bir an için ölüp geri dirilirler. O bir anlık vakit aslında<br />
yaradılıştan bu yana o anda geçen tüm zamanları içinde barındıran bir andır. Dünya sanki yeni baştan<br />
yaratılır. Yaratılıştaki kaosun bitip düzenin başladığı için bir anlamda mutluluk duyulur. Dünyanın<br />
soluğu ısınır, yeryüzüne yemyeşil ipek bir halı serilir. Nevruz sözcüğü Farsçada Yenigün demektir. Uluğ<br />
Bey takviminde de yılın ilk günüdür. Diğer adı Uluğgün (Ulu Gün)’dür. Gündüz ve Gece eşitlenir. O<br />
gece evdeki tüm kap kacak taze su ile yıkanır. Gün doğarken insanlar gidip akarsuda veya pınarlarda<br />
ellerini yüzlerini yıkarlar veya İslam inancıyla bağlantılandırarak yunup kılarlar (abdest alırlar). İnanışa<br />
göre Tanrı insanı bu günde yaratmıştır. Adem ile Havva bugünde yeryüzünde kavuşmuştur. Hazreti<br />
Ali’nin bugün doğduğu varsayılır. Ergenekondan Bozkurtun önderliğinde bugün çıkılmıştır. Yeni yılın<br />
ilk ayına Oşlak Ay adı verilir. Daha başka pek çok isim kullanılır: Ekin Bayramı, Gollu, Gutan, Tagrıtoy,<br />
Ulus Günü, Yazbaş, Yılsırtı, Yışak, Ihıyah, Isıyah, Bozkurt Bayramı, Ölüler Bayramı gibi… Türk tarihinde<br />
ve kültüründe köklü bir geçmişi bulunmaktadır. Türklerin Ergenekon’dan çıkış gününün yirmi bir<br />
marta rastladığı kabul edilmektedir. On İki Hayvanlı Türk Takviminde yılbaşı da aynı güne<br />
rastlamaktadır. Oğuz Kağan’ın bu günü kutsal saydığını ve bayram gibi törenlerle karşıladığı<br />
bilinmektedir. Selçuklu Sultanı Celaleddin Melikşah, devrin uzay bilimcilerini başkenti İsfahan’da<br />
toplamış, kendi adıyla anılan Celali Takvimi’ni yaptırmıştır. Bu takvime göre yılbaşı yirmi bir marttır.<br />
Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan, Nevruz gününü yılbaşı kabul etmiş, vergileri buna göre<br />
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ