Turksoylencesozlugu

S a y f a | 47
BAKIRDAĞ: Yeraltı Dağı.
Eşdeğer: BAKIRTAV, PAKIRTAĞ, PEHERTAV
Eşanlam: MAŞDAĞ, MIŞTAĞ, MISTAV
Yeraltındadır. Yeraltında dokuz deniz vardır, bunların hepsinin birleşmesiyle Büyük Deniz (Taluy)
meydana gelir. Burada dokuz Tanrı yaşar. Bu dokuz denizin birleştiği yer olan tam orta noktada Bakır
Dağ yer alır. Bakır üçüncül olmayı ifade eder. Birinci sırada Altın, ikinci sırada demir vardır.
Günümüzde Yarıştaylarda (olimpiyat) sırasıyla Altın, Gümüş ve Bronz madalyalar verilir. Avrupa
kültürlerinde Gümüş, demirin yerine geçerek ikinci sırayı almış, Bronzda bakırın yerine geçmiştir.
Fakat mantık benzer bir şekilde işlemektedir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Bakır: (Bak). Dikkat çekmek ve kızıl renk anlamı vardır. En eski çağlardan beri işlenen bir
metaldir.
(Yansı: ALTINDAĞ, DEMİRDAĞ)
BAKSI: Şaman.
Eşdeğer: BAHŞI, BAHÇI, BAĞŞI
Moğolca: BÖĞE, BÜGE
Aslında Kam (Şam) kavramından daha geniş kapsamlıdır. Halk ozanı, aşık, müzisyen yönü de kimi
zaman ön plana çıkabilir. Geleneksel yöntemlere dayalı Halk Hekimliği yapabilir. Koşuklar okuyan bir
Halk Şairidir. Büyülü sözlerle kötü ruhları kovar. Eren, kam, koca, bilge, ozan, aksakallı (veya aksaçlı),
falcı, kahin, efsuncu gibi tüm unsurları tek başına bünyesinde barındırır. Bunlar ilerleyen çağlar
içerisinde ayrışmıştır. Irkıl Ata ilk bahşıdır. Budizm ve Lamaizm ile birlikte Budist Rahip ve Lamaist
Rahip anlamlarına da genişlemiştir. Ruh kovarken kızıl elbise giyerler. Moğolca Böge ile de köken
olarak bağlıdır. Moğolca Böge sözcüğünün Türkçedeki Büke (Ejderha) sözcüğü ile de ilgili olduğu
kesindir. Asyadaki komşu kavimlerin pek çoğunun dillerinde BağBag/Bög/Bök/Bug/Buk kökenli
sözcükler yer alır ve bunların bir kısmı doğaüstü güçlere dair anlamlar taşır. Bahıcı olarak da bilinir.
Çinceye Bokşi/Boşi olarak geçmiştir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Baksı: (Bağ/Bak). Büyü anlamını içerir. Bağı kelimesiyle ilişkilidir. Bağ kökü bağırmak,
bağlamak, bakmak filleriyle aynı kökten türemiştir. Moğolca Bagşı öğretmen, Bah/Baka ise
mutluluk demektir. Eski Moğolca Bagal/Baga sözcükleri gırtlak ve gırtlaktan ses çıkarmak
anlamları içerir (Moğolca Bagalzur/Bagalahur yani gırtlak Türkçede Boğaz sözcüğü ile
akrabadır). Tunguzcanın bir kolu olan Evenk (Event) dilinde Buga sözcüğü evreni ve cenneti
kapsayan bir içeriğe sahiptir ve yaratıcı Tanrı demektir.
(Bakınız: KAM, ŞAMAN, ARKIL ATA)
BAKTI HAN: Lütuf Tanrısı.
Eşdeğer: PAKTI HAN
Yeryüzündeki iyiliklere vesile olur. İnsanlara lütufta bulunur. Tanrı Ülgen’in oğludur. Şor Türklerinde
güz mevsiminde kendisine “Paktıgan” adı verilen bir tören yapılır. Adı Koça Han ile birlikte anılır. Kök
(bahar) mevsiminde ise “Koçagan” töreni gerçekleştirilir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz
Karakurt)
� Baktı: (Bak). Gözeten, kollayan demektir. Bakmak fiili ile aynı kökene sahiptir. Baksı (şaman)
sözcüğü ile de bağlantılı görünmektedir.
(Bakınız: KOÇA HAN)
BAR: Rab.
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ