You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 223<br />
ÜLGEN HAN: İyilik Tanrısı.<br />
Eşdeğer: ÜLKEN (ÜLGÖN) HAN<br />
Moğolca: ULGAN HAN<br />
Göğün 16. katında yaşar. Kayra Han’ın oğludur. Altın Dağ’da, altın kapısı olan altın bir sarayda yaşar.<br />
Altın bir taht üzerinde oturur. Kayra Han’dan sonra ikinci derecede öneme sahiptir. Gök cisimlerini<br />
yönetir. Göksel ve meteorolojik olayların ilk kaynağıdır. Biri ak, diğeri kara iki taşla gelerek (veya<br />
Korbolko Kuşu ile bu taşları göndererek) insanlara ateş yakmayı öğretmiştir. İyilik yapmayı sever.<br />
Uzun saçları vardır. Yanında büyük bir kalkanı bulunur. Elinde yıldırımlar gönderen bir yayı vardır.<br />
Yıldırımlar ve şimşekler onun silahıdır. Yıldırımla vurduğu yer kutsallık kazanır. Yedi oğlu ve yedi kızı<br />
vardır. Gökçe (mavi) renk ile simgelenir. Göğün hakimidir. Dünyayı taşımaları veya destek olmaları<br />
için üç tane balık yaratmıştır. Elindeki topuzu, yaşam ağacının köklerine benzer ve öylesine dallı<br />
budaklıdır. Bildiğimiz Güneş, Ay ve yıldızlardan (tüm gök nesnelerinden) çok uzakta yaşar. Biri sağında<br />
ve diğeri solunda iki ak Güneş bulunur. Bu gök nesnelerinin her biri kendisine ulaşmak isteyen şaman<br />
için bir engeldir. En güçlü şaman bile en fazla Altınkazık (Kutup) Yıldızına kadar ulaşabilir. Daha öteye<br />
gidemez. Betimlenirken ak, parlak, gürültücü (künürtçi), yakıcı (küygekçi), şimşekçi (yalgınçı) gibi<br />
sıfatlar kullanılır. Ezeli ve ebedi kabul edilir. Evrenin başlangıcında yalnızca Ülgen ve Erlik vardır. Kaz<br />
ve kuğu kılığına girerek sonsuz suyun üzerinde uçarlar. Tanrı Ülgen Erlik’den daha güçlüdür. Erlik’in<br />
yaptığı hileleri anlamakta ve onu cezalandırmaktadır. Kayra Han ise evrenden önce de mevcuttur.<br />
Yaşlı ve bilge bir görünüm ile tasvir edilir. Üç, altı, dokuz ya da 12 yılda bir görkemli törenler yapılarak<br />
kendisine beyaz kısrak kurban edilir. Üç börkü (başlığı) vardır, uzun sakallıdır. Aslında çoğu zaman bir<br />
annesinden bahsedilmediği halde birkaç yerde annesinin adı “Taz Hanım” (Kel Hanım)’dır. Bindiği<br />
hayvan da Kelke adlı kel bir öküzdür. Moğolcada pek çok Tanrının adının sonunda yer alan Ulağan<br />
(Ulagan) sözüyle de bağlantılı görünmektedir. Vogullarda Ulgon olarak yer alır ve ateşin kaynağı<br />
olarak görülür. Yedi tane oğlu vardır, bunlar göğün yedi katını simgeler.<br />
1. Karşıt Han (Bkz.)<br />
2. Pura Han (Bkz.)<br />
3. Burça Han (Bkz.)<br />
4. Yaşıl Han (Bkz.)<br />
5. Karaguş Han (Bkz.)<br />
6. Kanım Han (Bkz.)<br />
7. Baktı Han (Bkz.)<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Ülgen: (Ül/Ul). Göksellik, paylaştırmak, yaratmak gibi anlamlar içerir. Ulu, zengin demektir.<br />
(Karşıt: ERLİK HAN)<br />
ÜLGER: Masal.<br />
Moğolca: ÜLİGER<br />
Olağanüstü öykü, masal demektir. Söylencelerden ve nesilden nesile aktarılagelen öykülerden oluşur.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)<br />
� Üliger: (Ül). Türkçede yaratıcılık anlamı içeren bir köktür. Moğolca bir sözcüktür. Moğolca<br />
Ügül, Mançuca Üg sözcükleri anlatmayı ifade eder. Türkçedeki Ülker takımyıldızının adıyla<br />
benzerlik gösterir.<br />
(Bakınız: ERTEĞİ)<br />
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ
Change language