Untitled

--TİCARET VE ZİRAAT NEZARETİ MEMALİK-i OSMANİYE'DE OSMANLı ANONiM ŞİRKETLERİ --
bir ay önce İstanbul ve Londra' da iki ayrı günlük gazetede yayınlanır. Heyet azalarından üç zatın teklifi
halinde İdare Meclisi, İstişare heyeti ve müfettişierin seçimi gizli oy ile icra edilir.
Şirketin işlemlerini tasfiye etmesi halinde ödenmiş sermaye hisse senetleri sahiplerine iade edildikten
alınmamış olmalan halinde bu bakiyeden yüzde 22,5 pay alacaktır.
1909 Aralık ayı sonunda tamamlanan üç aylık işlemlere ait ilk yılın hesaplanın görüşmek üzere 5 Nisan
191 O tarihinde toplanan Genel Kurul'a verilen rapor ve evraklara göre banka ilk sene içinde yapılan 4. ı 13
lira 90 kuruş genel masraflara karşılık faiz, kambiyo, komisyon hasılatı olarak 1.594 lira 77 kuruş gelir
temin etmiştir. 2.5 ı 9 lira 13 kuruşluk açık ikinci yıla devredilmi ştir. Bu süre içerisinde bankanın yaptığı en
önemli işlem Londra'da tedavüle koyduğu Şehremaneti'nin (belediye) 1909 yılı yüzde 5 faizli borçlanma
tahvillerinin satışına aracılık etmesidir. Tahvil ve kuponlar, damga ve sair bütün vergilerden muaf olmak
üzere, sözleşmeye hükümet adına kefil sıfatıyla Maliye Bakanı'nın imza koyduğu 1.100.000 liralık bu
borçlanmanın genel şartları şöyledir: 4 yıllık hasılat ortalamasına göre, yıllık gelirleri 59.389 ve 13.079
liraya ulaşan köprüler ve Paşabahçe'deki petrol deposu vergisi karşılık gösterilmek üzere yüzde 5 faizden
ayrı olarak anapara ile uyumlu şekilde eksilmemek üzere yüzde yarım anapara itfa hissesi ödenmek şartıyla
50 senede imha edilecektir. 1920 yılından sonra Şehremaneti istediği zaman itibari kıymetini ödeyerek
tahvilleri tedavülden kaldırınağa yetkilidir. Yüzde yarım itfa hissesi ile imha olunacak tahviller piyasa
değeri başa baştan daha düşük ise piyasadan satın alınacak başa baş veya fazla ise kura çekimi yoluyla
belirlenecektir.
İkinci mail yıl hesaplan hakkında ll Nisan 1911 ve 1912 tarihlerinde toplanan Genel Kurul'un
evrakları üzerinde yapılan incelemeye göre banka 48,591lira gayri safi hasılat elde etmiştir. Bundan Londra
masraflarının yüzde 20 oranında itfası tutarı olan toplam 32,498 lira düşüldükten sonra geri kalan 16.092lira
hesaplarına aktarılmıştır. Hisse senedi bedellerinin 825.000 lirasının henüz talep edilmediği anlaşılmıştır.
Miladi 1911 senesi sonunda kapanan 3. sene işlemlerinden elde edilen gayrisafi temettü 53,504 liraya
ulaşmış ve bundan merkez şube masrafı ve amortisman bedeli toplamı olarak 35.983 lira çıkarılmıştır. Geri
kalan 17.520 lira safi hasılat önceki seneden devredilen 13.573 lira ile toplandığında toplam temettü olan
31.091 liranın nizarnname hükümlerine göre dağıtılması ve 10.000 liranın olağanüstü ihtiyat akçesi olarak
ayrılması onaylanmıştır. Bankanın dördüncü yıla ait işlemleri bir önceki yılda olduğu gibi, tahsil edilmesi
şüpheli alacakların karşılığı ayrıldıktan sonra 61.819 lira gayrisafi hasılat temin edilmiştir. Genel masraflar
Bu paradan nizarnname gereğince yüzde 10 ihtiyat akçesitutarı 275 Osmanlı Lirası ve 100.000 hissenin
yüzde 5 faiz toplamı ı6.409 lira ödenmiştir. Geri kalan 10.274lira olağanüstü ihtiyat akçesi hesabına ilave
edilmiştir.
Beşinci yıl mali hesaplarına göre şüpheli alacaklar karşılığı ayrıldıktan sonra 52.653 lira gayri safi
hasılat temin edildiği görülmüştür. 28.862 lira genel masraflar düşüldükten sonra geri kalan 23.790 lira
nizarnname hükümlerine göre ihtiyat akçesi ve faiz karşılığı olan 16.129 lira ayrılmış, 7.661 lira ortaklar
arasında dağıtılmıştır. 19ı4 yılında Cihan Harbi'nin başlaması üzerine şirketin son üç yıllık hesaplarına ait
55
evraklan bakanlığa gönderilmemiştir.
ve itfa hisseleri için ayrılan 35.125 lira düşüldükten sonra 26.693 lira safi gelir elde edildiği görülmüştür.
61 kuruş safi gelirden ilk sene açığı olan 2.5 ı 9 lira mahsup edilmiştir. Artan 13.573 lira 6 ı kuruş ikinci yılın
merkez şubesinin masrafı olarak 26.533 lira ile imar faaliyeti araştırma masrafları, mefruşat ve kuruluş
sonra geri kalan varlıklar, yıllık karın paylaştırılması usullerine göre dağıtılır. Kurucu hisseleri satın