Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
--TİCARET VE ZİRAAT NEZARETİ MEMALiK-İ OSMANİYE'DE OSMANLı ANONiM ŞİRKETLERİ --<br />
ruhsatsız faaliyet göstermekteydiler. Birçok sigorta şirketi kendi ülkesi tarafından da tasdik edilmemişti.<br />
getirmişti. Ruhsat almak isteyen şirketler sefaret ya da konsolosluktan tasdik edilmiş bir nizarnname suretini<br />
Ticaret Nezareti'ne sunacaklar, nizamnaıneleri uygun görülürse şirkete ruhsat verilecekti.<br />
Ruhsat alan şirketler Osmanlı ülkesinde yasal işleri yürütecek bir vekili üç ay içinde tayin edecekler ve<br />
sürekli bir ikametgah göstereceklerdi. Nizarnname yayınlandıktan sonra gazetelerde ilan edilmişti.<br />
irade-i seniyye-i hazret-i padişahi şeref-müteallik buyrulan ve sureti geçenlerde gazetelerle neşr ve ilan<br />
olunan nizamnamenin birinci maddesinde Memalik-i ecnebiyyede teşekkül eden bilcümle anonim şirketleri<br />
Hükümeti seniyyeden istihsal-i ruhsat etmeksizin Memalik-i Devlet-i Aliyye'de şubeler tesis veyahut<br />
acenteler tayin edemezler."22<br />
yabancı şirket Osmanlı yönetiminden izin almadan faaliyet göstermeye devam etti. 23<br />
sigorta piyasasında büyük pay sahibi olan İngilizler 1890 'larda çok sayıda şube açmışlardı. Piyasadaki<br />
İngiliz hakimiyeti mücadelenin İngiliz şirketleri ile diğer şirketler arasında geçmesine neden oldu. ı893<br />
yılında Osmanlı Umum Sigorta Şirketi'nin kuruluşu piyasadaki rekabeti kızıştırdı. ı894'te İstanbul'da<br />
hayat, nakliyat ve yangın sigortası yapan üç ayrı dal da toplam 7 6 şirket vardı. ı 9 ı ı' de İstanbul' da sadece<br />
yangın sigortası yapan şirket sayısı 62'ye yükselmişti. 24<br />
Sigorta şirketlerinin hukuki durumu üzerindeki tartışmalar sürerken haklarında çok sayıda yolsuzluk<br />
şikayetleri alınmaya başlandı. Kontrolsüz bir şekilde yurt geneline yayılan sigorta şirketleri hakkında<br />
Edirne, Ankara ve Manastır valilikleri bir karar alınması için Ticaret ve Nafıa Nezareti'ne müracaat ettiler.<br />
New York'ta Hayat Sigorta Kumpanyası, Çorum'da bulunan acentesi aracılığı ile sigorta edilmiş olan<br />
altı şahıs adına Çorum'a gönderilen altı adet sözleşmeye el konulmuştu. Bunların sahiplerine verilmesi ya<br />
da şirkete iade edilmesi konusunda bir karar verilmesi gerekmekteydi.<br />
Dedeağaç'a gelen Vac isimli şahsın eşyaları arasında Amerika Manuel Hayat Sigorta Şirketi tahvili<br />
çıkmıştı. Bu şirketin Osmanlı hükümeti tarafından tanındığına dair bir bilgi mevcut değildi. Alım satımı<br />
caiz olan yabancı tahvilleri gösteren bir defterin düzenlenmesi ve konularda vilayete talimat verilmesi<br />
gerekmekteydi. 9 Ağustos ı 902<br />
Vilayetlerden gelen şikayetleri değerlendiren Ticaret Nezareti, 4 Temmuz 1898 tarihli tezkere ile<br />
Dahiliye Nezareti'ne müracaat etmiş, hükümet tarafından izin verilip verilmediği, servet ve itibarları<br />
bilinmeyen ecnebi sigorta şirketleri adına vekil ve acente adı altında Anadolu'yu dolaşan şahısların halka<br />
zarar verdiği, bu tür şahısların izinsiz olarak dolaşmalarının önlenilmesi, izin verilen şirketler varsa bunlara<br />
ait bir listenin gönderilmesini istemişti.<br />
22. BOA, DH.MKT.1492/15, 22 Cemaziyelahir 1305/6 Mart 1888.<br />
23. Zafer Toprak,. Milli İktisat 1908-1918, Yurt Yayınları, Ankara 1982.Türkiye'de Milli İktisat, s.75. 1887<br />
24.Fatih,s. 54<br />
21<br />
YABANCI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN DENETİMİ<br />
Oldukça karlı bir sistem olduğu anlaşılan sigorta şirketi işletmeciliği hızlı bir gelişme gösterdi. Osmanlı<br />
Ancak sefaretler adli kapitülasyonları bahane göstererek bu nizamnaıneyi tanımadılar, çok sayıda<br />
"Memalik-i ecnebiyyede teşekkül eden anonim şirketlerinin Memalik-i Devlet-i Aliyye'de icra-yı<br />
muamelat için küşad veyahut tayin edecekleri acenteler hakkında kaleme alınıp mer'iyyet-i alıkamma<br />
Oysa ilgili nizarnname Osmanlı ülkesinde faaliyette bulunmak isteyen şirketlere ruhsat alma zorunluluğu
Change language