Untitled

------------ İSTANBUL TİCARET ODASI ------------
itibar-ı Umumi-i Osmani Şirketi adına Mösyö Tobini ile arkadaşlarının Sadaret'e sunduğu layihada
da aynı konulardan şikayet edilınekteydi. Anonim maden şirketlerinin kurulmasında görülen zorluklar bu
şirketlere rağbeti azaltmakta ve yüzden Osmanlı topraklarında madencilik gerilemekteydi. Sadrazam Kamil
Paşa bu dilekçeleri 31 Mart 1891 tarihinde Maliye Nezareti'ne gönderdi.
Sadaret' e beş ay sonra 31 Ağustos 1891 tarihinde cevap veren Maliye N azın Rıfat, önemli tespitlerde
bulunmuştu:
Şirket kurulmasında ortaya çıkan zorluklardan biri sermaye sahiplerinin şirket kurmaya rağbet
etmemesi dir. Bu durum maden mültezimlerinin Avrupalı sermaye sahiplerine müracaatlarına yol açmakta
ve ecnebi kanuniarına tabi olarak kurulan şirketler bazı zorluklara sebep olmaktadır. Bu tür şirketlerin
kurulmasının kolaylaştırılması gerekmektedir. Memleketinimarına yönelik anonim şirketlerin kurulması
hakkında yürürlükte olan usulün, anonim maden şirketleri için de esas kabul edilmesi ve şirket layihasının usul
açısından idare tarafından incelenmesi, Osmanlı kanuniarına uygunluğunun Ticaret ve Nafıa Nezareti'nce
belirlenen süre içerisinde tasdik edilmesi, Adiiye Nezareti'nce kayıt işlemlerinin tamamlanması ardından
dilekçe sahiplerine şirket kurma hakkı verilirse yaşanan zorlukların ortadan kaldırılması mümkün olabilir.
Şirket kurmanın kolaylaştırılması maden imalatından devletçe beklenen faydanın sağlanmasına katkı
sağlayacaktır. Bu konuda hazırlanan layiha Sadaret makamına gönderilmiştir. Uygun görüldüğü takdirde
Nezaret'e emir verilmelidir.
Bu sırada Şura-ı Devlet, madencilik sanayinin gelişmeme sebeplerini incelemişti.
göre:
Yapılan tespitiere
a) Henüz demiryolları ikmal edilememiştir. Bu yüzden nakliyat fıyatları çok artmaktadır.
b) Y akacak fıyatlarının İngiltere, Belçika ve Almanya gibi memleketlere oranla üç kat daha fazla
olması, maden cevherlerinden mamul eşya üretimini çok masraflı hale getirmiştir.
c) Maden üretimi için gerekli olan yüksek miktardaki paranın (sermayenin) uygun bir faiz ile
karşılanmasında zorluklar vardır.
Padişahın demiryollarının geliştirilmesi ve maden kömürü üretiminin artırılması yolundaki çabaları
sonuç verecektir. Ancak sermaye tedariki meselesi önemlidir. Bazımaden mültezimleri Avrupa' da sermaye
aramış ancak sonuç alamamıştır. Sermaye bulunması durumundamaden ocaklarının iskelelere uzak olması,
nakliye zorlukları ve memleketin durumunun bilinmemesi sebebiyle ağır şartlarda elde edilen sermaye ile
iş görmeye çalışan mültezimler, çok cüzi bir karla iş görmeye mecbur kalmaktadır.
Bu yolda elde edilen sermayenin ekserisi yabancı ülkelerde kurulmuş olan anonim şirketlere ait
olmaktadır. Bu şirketler tabi oldukları devletin kanuniarına göre kuruldukları için bir takım zorluklara yol
açmaktadırlar.
Maden işletmeciliği için yeterli sermayenin hazırlanmasına muktedir Osmanlı Anonim Şirketleri
teşkili için bazı sermayedarlar ile görüşülmüştür. Ancak şirket teşkilinin uzun zaman alması yüzünden
sermayedarların bundan kaçındıkları, şirket kurulması kolaylaştırıldığı takdirde sermaye sahiplerinin
Osmanlı Anonim Şirketleri kurarakmaden üretimine başlamaları mümkün görülmektedir.
~----~~~~~~~~~~~~~~~--......_...·~ 32