Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ğeri, belge değeri, el değmemiş ve pitoresk niteliğiyle<br />
anlamlıdır. Her arkeolojik varlık Alinda’daki<br />
Tiyatro’ya benzer anlamlara sahiptir ve kazıyla<br />
başlayan süreçde müdahaleler aracılığıyla varlığın<br />
alan ölçeğinde çeşitli anlamlarında değişimler oluşur.<br />
Bu değişimleri anlamak için kazı ile başlayan<br />
<strong>koruma</strong> ve sunum ile devam eden değişim araçları<br />
olan müdahaleleri kısaca özetlemek gereklidir.<br />
Kazı<br />
Geçmiş toplumların nasıl yaşadıkları, ne tür mekanlar<br />
ürettikleri, bu mekanları nasıl kullanıldıkları,<br />
nasıl dönüştürdükleri gibi çeşitli olgulara ilişkin<br />
özgün ve somut veriler aktaran arkeolojik varlıklar<br />
kazıyla açığa çıkarılır ve bu müdahale ile el değmemiş,<br />
pitoresk olma niteliğini kaybeder. Bu sırada,<br />
bilgi değeri, belge değeri, mimari değer, özgünlük<br />
değeri gibi anlamlarında ise dönüşüm geçirir.<br />
Kazının tekrar edilmeyen, tek defalık bir eylem<br />
olması nedeniyle, yenilenmesi mümkün olmayan<br />
açığa çıkan veriler belgelemeyle kaydedilir. Bir<br />
eylem ve süreç olarak kazı özellikle belgelemeyle<br />
değer kazanan, arkeolojik varlıklardan bilimsel<br />
veriler elde etmeyi amaçlayan bir araçtır. Örneğin,<br />
Didim’deki Apollon Tapınağı’nın bulunduğu alan<br />
kazı öncesinde bir tepe gibi görünmektedir (resim<br />
2). Kazıyla birlikte alanın özellikle topografik özelikleri,<br />
bitki örtüsü gibi niteliklerinde değişimler<br />
izlenir (resim 3). Bu süreçte, kazı her arkeolojik<br />
varlığın el değmemişlik, pitoresk niteliğinde belirli<br />
değişimlere neden olur ve bu değişimler alanın<br />
genellikle topografik özeliklerinde, bitki örtüsünde<br />
izlenir.<br />
Resim 1. Alinda Tiyatrosu, 2003<br />
Koruma<br />
Kazıya paralel olarak uygulanmaya başlayan <strong>koruma</strong><br />
müdahaleleri koruyucu önlemlerden, sağlamlaştırmaya,<br />
anastylosisten, kapsamlı onarıma<br />
çeşitlilik göstermektedir. Bu müdahalaleler, arkeolojik<br />
varlıkların genellikle form, malzeme, yapım<br />
tekniği, katmanlaşma gibi biçimsel özellikleriyle<br />
yeniden tanımlanmasını sağlar. Tanımlanan yeni<br />
biçimsel özellikler, vurgulanması önerilen anlam<br />
ve önemlerini temsil eder. Kimi varlıklar mevcut<br />
biçimsel özelliklerin devamını sağlayan <strong>koruma</strong><br />
yaklaşımları ve müdahaleleriyle tanımlanır. Örneğin,<br />
Magnesia ad Meander’daki Theatron’un yapımı<br />
tamamlanmadan bir depremle yıkıldığı ve yapının<br />
tamamlanmadığı bilinmektedir. Bu yapının,<br />
farklı kerkisleri Helenistik Dönemde bir tiyatro yapısının<br />
nasıl inşa edildiğinin aşamalarının 6 somut<br />
kanıtlarıdır (resim 4). Müdahalelerle Theatronun<br />
kazı sırasında bulunduğu biçimde korunması sağlanır.<br />
Bu kapsamda, yapının Helenistik Dönemde<br />
bir tiyatro yapısının inşasının belgesi olarak değerli<br />
bulunduğunu ve yapının varolan anlamlarının<br />
Resim 2. Kazı öncesinde Apollo Tapınağı, Didim<br />
Resim 3. Kazı sonrasında Apollo Tapınağı, Didim<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: yaklaşımlar, uygulamalar-1<br />
21
Change language