Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

2004 yılında koruma mevzuatına giren yeni kavramlardan biri de, koruma imar planları ve alan yönetim
sürecine; belediye, il özel idareleri gibi yerel yönetimler; meslek odaları, dernekler gibi sivil toplum
örgütleri ve halkı dahil eden “katılımcı”lıktır. Ege Yıldırım, ‘Demokratikleşen Koruma ve Planlama’
Üzerine Düşünceler’ isimli yazısında katılımcılık sonucunda oluşan çok aktörlü ortamı demokratikleşme
olarak tanmlamakta ve demokratik koruma ve planlama çalışmalarında Türkiye’de gelinen son aşama ile
bu aşamanın koruma çalışmalarında yarattığı sorunlardan bahsetmektedir. Yazar, bu süreçte çok aktörlü
koruma ortamını savunmakla birlikte, “özel sermayeye tarihi çevre üzerinde fazla geniş tasarruf hakları
tanınması ve yerel yönetimlere kullanmaya hazır olmadıkları bir yetkinin verilmesi” ile ilgili de endişeler
taşımaktadır. Sonuçta yazar, demokratikleşmeyi koruma lehine çevirebilmek için, aktörlerin temel amacının
koruma olduğu bir örgütlenme modelini önermektedir.
Uluslararası ortamda tartışılan ve Unesco Dünya Mirası Merkezi’nin Dünya Miras alanlarında yönetim
planını şart koşması sonucunda, 2004 yılında 2863 sayılı yasada yapılan kanun değişikliğiyle, yönetim
planı kavramı yasaya girmiştir. İrem Ayrancı ve Nuran Zeren Gülersoy, ‘Kentsel Koruma Alanlarının
Yönetimi ve Yönetim Planı Kavramı’ başlıklı yazılarında, bu kavramları kentsel koruma alanları özelinde
açıklamakta ve ülkemizdeki yönetim planı süreci ile örgütsel yapıyı anlatmaktadır. Alan yönetim planları,
kentsel koruma alanlarını parçacı bir yaklaşımla değerlendirilmesi yerine bütüncül olarak planlanması için
önemli bir araçtır. Ayrıca bu planların ‘uygulama’, ‘izleme ve gözden geçirme’ aşamaları da; çoğunlukla
uygulamada karşılaşılan sorunların proje aşamasında değerlendirilmesine olanak vermekte ve uygulama
için gerekli modellerin oluşturulmasını amaçlamaktadır.
DİPNOTLAR
1
Tarihi çevre denildiğinde daha çok kentsel sitler kastedilmekle birlikte; kırsal, tarihi ve arkeolojik sitler de bu kapsam içinde değerlendirilmektedir.
(Z. Ahunbay, Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 1996, s.116)
2
2863 Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Tarih: 23/7/1983 Sayı: 18113, www.kultur.gov.tr.
3
Feilden, B.M., Conservation of Historic Buildings, Elsevier,3. Baskı, 2003, viii.
4
Toplu Konut İdaresince Taşınmaz Kültür Varlıklarının Bakımı, Onarımı ve Restorasyonu İçin Kullandırılacak Kredilerin Tahsis,
Kullanımı ve Geri Ödemelerine Dair Usul ve Esaslar, www.kultur.gov.tr.
5
Taşınmaz Kültür Varlıklarının Onarımına Yardım Sağlanmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Tarih: 15/07/2005, Sayı: 25876,
www.kultur.gov.tr.
6
Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Resmi Gazete Tarih: 13/04/2005,
Sayı: 25785, www.kultur.gov.tr.
dosya tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar-1
5