karabukicd2009.pdf 7026KB May 03 2011 12:00:00 AM

II. Murat’ın tahta geçtiği sırada İsfendiyar Bey Osmanlı egemenliğinden kurtulmak
ister. (1421) Çankırı, Kalecik ve Tosya Beyi olan oğlu Kasım Bey’i bölgeden uzaklaştırır.
II. Murat’ın bölgeye ordu göndermesi üzerine; İsfendiyar Bey canını zor kurtarır ve
Sinop’a çekilmek zorunda kalır. II. Murat’a karşı kardeşi Şehzade Mustafa isyan eder.
Bundan yararlanmak isteyen İsfendiyar Bey bu defa Karabük üzerine sefer düzenler ve
Safranbolu’ya girer. Candaroğlu-Osmanlı mücadelesinde sürekli olarak Osmanlının
tarafını tutmuş olan Safranbolu halkına karşı şiddet uygular. Kenti yerle bir eder. Karşısına
çıkan her şeyi yakıp yıkar. Halka gözdağı verir ve kendisine sadık kalmayanlara haddini
bildirir. Safranbolu halkı bir kurul oluşturur ve durumu o sırada Rumeli’de bulunan II.
Murat’a bildirir. Sultan II. Murat haberi alır almaz, ordusuyla bölgeye hareket eder. Her iki
ordu 1423 tarihinde Safranbolu’da karşı karşıya gelir. Candaroğlu İsfendiyar Bey savaşı
kaybeder ve Sinop Kalesine sığınır, 1423 tarihinde taraflar arasında anlaşma imzalanır.
İsfendiyar Bey anlaşma koşullarına uyar.
Karabük ve çevresi Osmanlı yönetiminde 1423 tarihinden sonra bir süre barış
içinde yaşamıştır. Ancak XVI. y.y.’ın ikinci yarısından itibaren başlayarak bozulan
ekonomik denge beraberinde pek çok sorun getirir. Osmanlı Devletinde 1564 tarihinde
başlayan zahire kıtlığı uzun sürer. İmparator zahire ihtiyacını karşılamakta olan şu anda
Karabük iline bağlı olan Safranbolu (Taraklıborlu), Eskipazar (Viranşehir) kaynaklarda
Bazar olarak da adı geçen Yenice ve Eflani önemli zorluklar yaşar.
Karabük ve çevresi, 1560’lardan başlayarak XVII. y.y.’ın başlarına kadar Suhte
İsyanlarının ( medrese öğrencilerinin çıkardığı ayaklanmalar ) etkisi altında kalır. Özellikle
Taraklıborlu bu isyanlardan etkilenir. 1581 yılından itibaren Karabük ve çevresi bu defa da
Celali isyanlarının etkisi altına girer. Bu isyan hareketi yörede tarımsal ve hayvansal
üretimin düşmesine neden olur. XVII. y.y.’da Karabük ve çevresini konu alan diğer bir
gelişme, Osmanlı Padişahı, IV. Mehmet’in İkinci Lehistan Seferi sırasında olmuştur. 1674
tarihinde bu sefer için Bolu Sancağı’ndan, 14 kazadan toplanan arpanın miktarı 41. 000
kiledir. Bu arpa Bartın İskelesi’nden, İstanbul’a gönderilmiştir. İkinci Lehistan Seferi için
devlete, Viranşehir, 9.000 kile arpa vermek zorunda bırakılırken, Eflani ve Taraklıborlu,
5.000 kile, Yörükhan-ı Taraklıborlu (Yörük Köyü) 1. 500, Şehabettin (Ovacık) 1.000 kilo
arpa vermekle yükümlü tutulmuşlardır.
XIX y.y.’da Karabük ve çevresinde bazı önemli olaylar olmakla birlikte yine de bir
önceki yüzyıla göre yaşamın sakin geçtiği söylenebilir. XIX y.y.’da herşeyden önce idari
alanda bir değişiklik yaşandı. 1811 tarihinde Viranşehir Voyvodalığına son verildi.
Milli Mücadele döneminde Karabük ve çevresindeki olaylar Safranbolu merkezli
olarak gelişme göstermiş ve tarihe damgasını vurmuştur. I. Dünya savaşı sırasında tümü
Safranbolu, Karabük, Eflani ve Ulus yöresi askerlerinden oluşturulan, 42. Alay 1914
yılının Ağustos ayında, Safranbolu’nun Harmanlar mevkiinde, yöre halkının katıldığı
törenle Çanakkale cephesine uğurlanmıştır. Çanakkale Savaşları sonrasında 42. Alay’dan
sadece 7 ya da 8 kişi geri dönebilmiştir. I. Dünya Savaşı’nda, Safranbolu Askerlik
Şubesinden cepheye sevk edilenlerden 1686 vatan evladı şehit olmuştur. Milli Mücadele
döneminde Karabük ve çevresinde en önemli gelişme bazı araştırmacıların “Safranbolu
Olayı” ya da “Dayıoğlu Olayı” olarak bilinen vakadır. Milli Mücadele Döneminde
“Safranbolu Olayı” olarak bilinen hadise 23 Nisan 1920 tarihinde gerçekleşmiştir.
Mondros Ateşkesi sonrası İtilaf Devletlerinin Anadolu’yu işgal etmeleri tüm yurtta olduğu
gibi Safranbolu’da da üzüntü ile karşılanmıştır. Nitekim 3 Haziran 1919 tarihinde Mustafa
Kemal Paşa henüz Havza’da iken, Safranbolu’nun ileri gelenleri, bilinç seviyelerinin
düzeyini gösterir şekilde telgrafla kanlarının son damlasına kadar düşmanla savaşmak
istediklerini bildirmişler, işin başından sonuna kadar bazı alanlar dışında bu hareket
noktasından ödün vermemişlerdir. İstanbul’un 16 Mart 1920’de resmen işgal edilmesi
sonrasında gösterdikleri tepki bunun en güzel örneğidir. Safranbolulular, 20 Mart 1920’de
6