karabukicd2009.pdf 7026KB May 03 2011 12:00:00 AM

C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları
Fotokimyasal hava kirliliği cisimler arasında hızlı reaksiyon sonucunda ortaya
çıkar. Doymamış hidrokarbonlar yavaş reaksiyon sonucunda, doymuş hidrokarbonlar,
aromatikler ve aldehitler olarak ortaya çıkmaktadır. Otomobil egzozu HC üretimi için
büyük bir kaynaktır. Bununla birlikte hidrokarbonlar ve diğer organik gazlar rafineri
üretimi ve işlemleri esnasında da oluşurlar. Canlı sağlığına kimyasal oksitleyici rolü görür.
Aromatikler haricinde HC’ler zehir özelliği içerirler. Polinükleer aromatik hidrokarbonlar
(PAH’s) kanserojendirler.
Kurşun, atmosfer içerisinde artan bir zehirdir. İnsan sağlığı için tehlikelidir.
Yiyecek ve içecekler tarafından %5-%10 kadarı ağız yoluyla mideye geçer ve vücut
tarafından yok edilir.
C.3. Atmosferik Kirlilik
C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri
Ozon yoğunluğunun ultraviola ışınlarını tutma görevi yapamayacak kadar azalması
ozon tabakasındaki incelme olayıdır. Stratosfer tabakasındaki ozonun yararlı olmasına
karşın gezegenimizin yüzeyine yakın atmosfer tabakasında (traposfer) %10 oranında
bulunan ozonun yıkıcı etkisi vardır. Atmosferdeki diğer moleküllerle reaksiyona giren
ozonun bitki ve hayvanların canlı dokularına zararı vardır.
Başta floroklorokarbon (CFC) kullanımı olmak üzere halonları, brom ve klor
türevlerinin ve kombine hidrojene edilmiş maddelerin etkileri ile ozon tabakası zarar
görmüştür. Kloroflorokarbon olarak nitelendirilen maddeler günlük yaşamda
buzdolaplarında soğutucu akışkan ve yalıtım maddesi olarak, aerosollerde itici gaz,
elektronik ve kuru temizleme sanayiinde çözücü, mobilya ve bina yalıtımında köpüklerde
üfleyici olarak kullanılmaktadır. Ozon tabakasındaki incelmeyi şu an durdurmak
imkansızdır. Çünkü CFC ve Halonlar atmosferde uzun yıllar kaldığından şu ana kadar
atmosfere verilmiş olan bu maddelerin etkisi daha uzun yıllar devam edecektir. Ancak
atmosfere daha fazla CFC ve Halon vermek, bunların kullanımını azaltmak büyük önem
taşımaktadır. Bu bağlamda ozon tabakasındaki incelmenin sabit tutulabilmesi için bu
maddelerin üretim ve tüketiminin azaltılması gerekmektedir.İlimizde ozon tabakasına
zararlı faaliyetler olmamaktadır.
C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri
Çeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan fosil
yakıtlar, motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazları, termik santraller gibi kaynaklardan
atmosfere salınan kükürt, azot, oksitler, hidrokarbonlar gibi kirleticiler atmosferde çeşitli
kompleks kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara uğramak suretiyle yeni ürünlere dönüşerek
kirletici emisyonların fazlalığı asit yağmurlarına neden olmaktadır. Söz konusu asit
karakterli yeni ürünlerin yeryüzüne geri dönmeleri çoğunlukla yağmur ve kar içinde
çözünmüş halde taşınmak suretiyle gerçekleşmektedir.
Asit yağmurları; göl, akarsularda asit dengesini bozarak canlıları etkilemekte, bazı
türlerin ölümüne yol açmakta, tarihsel kalıntıların çelik köprülerin, demiryollarının
aşınmasına neden olmaktadır. Asit yağmurlarının en büyük etkisi ormanlar üzerinde
görülmektedir. Ağaç yapraklarının büyüme ve gelişmesini engellemektedir. Ayrıca suya ve
toprağa geçerek toprak ve suyla ilişkisi olan canlıları da etkilemektedir.
39