karabukicd2009.pdf 7026KB May 03 2011 12:00:00 AM

A.3. İlin Coğrafi Durumu
Karabük İli; Batı Karadeniz bölümünde yer almakta olup, Araç ve Soğanlı
Çaylarının birleşmesiyle meydana gelen Yenice (Filyos) Irmağı’nın oluşturduğu vadilerle
bunların arasındaki platolardan meydana gelen bir coğrafi yapıya sahiptir.
Coğrafi yapı, engebeli olup büyük düzlükler görülmemektedir. Kuzeyde Bartın (80
km.), kuzeydoğu ve doğuda Kastamonu (120 km.), güneydoğuda Çankırı (195 km.),
güneybatıda Bolu (130 km.), batıda Zonguldak (170 km.) illeriyle komşudur. Ankara'ya
230 km., İstanbul'a 400 km. uzaklıktadır.
Karabük İli, Batı Karadeniz Bölgesi’nde 40 0 50 I ve 40 0 15 I kuzey boylamı, 32 0 15 I
ve 32 0 20 I doğu enlemleri arasında yer alır. Karabük’ün yüzölçümü 4.109 km 2 olup, İl
merkezinin rakımı 254 m.’dir.
A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu
Karabük, Araç ve Soğanlı Çayları’nın birleşmesiyle meydana gelen Yenice (Filyos)
Çayı’nın oluşturduğu vadilerle bunlar arasında kalan platolardan meydana gelmiş bir
yapıya sahiptir. Karabük il merkezinde genel olarak eğim oranı oldukça fazladır. Karabük
şehir merkezinde eğimli (%10-20) ve az eğimli (%0-10) morfoloji göze çarpar. Şehir
merkezinin dışına doğru ise; dik (%20-40) ve çok dik (>%40) morfolojinin olması
jeoteknik problemlere yol açar. Mevcut durum yerleşim olanağını kısıtlamaktadır.
İlimiz etrafı yüksek dağ ve tepelerle çevrili bir havza karakteri gösterir. 250–500 m.
yüksekliğe sahiptir. Kuzeyindeki dağlık alandan kaynaklanan tali dereler, şehre doğru
taşıdıkları maddelerle alüvyal bir dolgu oluşturmuştur. Doğuda yer alan Safranbolu
çevresinde yükseklik 600 m.’yi bulur. Buradaki kalker platosu, Gümüş ve Akçasu
Derelerinin birleşmesinden oluşan Tabakhane Deresi ile Bulak Deresi tarafından
parçalanmıştır. Bulak ve Tabakhane Dereleri Araç Çayına doğru gömük menderesler
oluşturarak akmaktadır.
İlimizin kuzeydoğusunda kalan Eflani İlçesi ve çevresi küçük akarsularla
parçalanmış bir plato durumundadır. Buradan güneye doğru gidildikçe yükseklik artar.
Eskipazar İlçemiz çevresindeki arazi, batıdaki Meğri Dağı’ndan doğuya doğru
eğimlidir. Soğanlı Çayı çevresinde düzlükler yer alırken, sırt olarak isimlendirilen Ovacık-
Çerkeş sınırına yakın olan alanlarda yükseklik artmaktadır. Eskipazar çevresinde ortalama
yükseklik 740 m. civarındadır.
Ortalama yüksekliği 1.130 m. olan Ovacık, vadilerle parçalanmış plato ve düzlükler
üzerinde bulunur. Bu alanı çevreleyen sırt ve dağlar engebeli bir arazi yapısını ortaya
çıkarmaktadır.
Batıda kalan Yenice ise oldukça engebeli ve dağlık bir yapıya sahiptir. Düzlük ve
ovalık olan kesim bulunmamaktadır.
Karabük ve Safranbolu’yu kuzeyden kuşatan dağlık alanın tektonizmaya uğraması
ile kuzeydoğu–güneybatı doğrultulu bir fay hattı meydana gelmiştir. Bu alanın hemen
güneyinde ise Araç Çayı ve Yenice Irmağının içinde aktığı doğu–batı doğrultulu bir
senklinal bulunmaktadır.
Yapı bakımından geçirimsiz, yumuşak ve dirençsiz olan killi formasyonlar
(kayaçlar topluluğu) heyelanlara uygundur. Eğimin son derece fazla olduğu bu alanlarda
yağışlardan sonra sık sık heyelan ortaya çıkar. Karabük’te bulunan Yeşil Mahalle, Yeni
Mahalle, Bayır Mahalle, Çamdibi, Kapullu, Kartaltepe, Kayabaşı ve 100. yıl
Mahallelerinde heyelanlar büyük zararlara yol açmıştır.
Karabük’te genelde dağlık olan dalgalı bir arazi yapısının ortaya çıktığı, büyük ova
ve düzlüklerin olmadığı söylenebilir.
9