Adobe Acrobat file (.pdf, 2Mb)

ösýän kenar meýdança zeýkeşleriň hanasynda ýörite erňekde gurlan tekje (berma)görnüşinde, kenaryň uzaboýuna ýerleşdirilýär.Zeýkeşleriň gutarýan ýerlerinde gurulýan suw ösümlikleri ösýän meýdançalarköp meýdany talap edýär, şonuň üçin zeýkeş ulgamlarynda hanada we kenardagurulýan suw ösümlikleri ösýän meýdançalar amatlydyr. Suw ösümlikleri ösýänmeýdançalaryň gutarnykly görnüşi, olaryň her bir görnüşleriniň ykdysadypeýdalylygyny hasaplamagyň esasynda saýlanyp alynýar.Hanasy trapesiýa görnüşli suw ösümlikleri ösýän meýdançanyň (1-nji surat, a)gidrawliki hasaplamalary I.I.Agroskiniň [1] işinde getirilen usul boýunça geçirilýär.Suw ösümlikleri ösýän meýdançada ýokary suw ösümlikleriň gowy ösmegi üçinzeýkeşde suwuň çuňlugy 0,3-1,0 m we suwuň tizligi 0,1-0,4 m/s aralykda kabuledilmegi hödürlenýär.Zeýkeşiň hanasynda gurulýan suw ösümlikleri ösýän meýdançanyň uzynlygynykesgitlemek üçin ilki suw ösümlikleri ösýän meýdançanyň inini kesgitlemeli. Egerdeaçyk zeýkeşiň suw ösümlikleri ösýän hanasy trapesiýa görnüşinde bolsa, onuň iniaşakdaky baglanyşyk boýunça kesgitlenilýär:QB = .(3.1)V ⋅hBu ýerde: B – trapesiýanyň orta çyzygynyň uzynlygy, m;Q – zeýkeş suwunyň mukdary, m 3 /s;V – suwuň akymynyň tizligi, m/s;h – zeýkeşde suwuň çuňlugy, m.Zeýkeşiň hanasy çylşyrymly görnüşde bolanda, kenarda ösýän suwösümlikleri meýdançanyň inini tapmak üçin zeýkeşiň hanasy AD göni çyzyk bilenaşaky we ýokarky böleklere (ýaruslara) bölünýär (1-nji surat, b) [3]. Zeýkeşiňhanasynyň aşaky we ýokarky bölekleri üçin gidrawliki hasaplamalar şeýle tertipdegeçirilýär:1. Berlen ölçegler boýunça zeýkeşiň aşaky böleginiň kese kesiginiň meýdanytapylýar:w a= (b a+2mh a) h a· m 2 . (3.2)Bu ýerde: b a– zeýkeşiň hanasynyň aşaky böleginiň düýbüniň ini, m;m – zeýkeşiň hanasynyň ýapgytlygy;h a– zeýkeşiň aşaky böleginde suwuň çuňlugy, m.2. Zeýkeşiň aşaky böleginiň hanasynyň kese kesiginiň öllenen taraplarynyňuzynlygyny aşakdaky baglanyşyk bilen tapylýar:λ = b + 2h1 m.(3.3)aa a+67