Adobe Acrobat file (.pdf, 2Mb)

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy halkyň gadymy däp-dessurlaryny dolulygy bilenbeýan edýär. Mukaddes Ruhnamada ulanylýan däp-dessurlardan käbirini alyp göreliň:Ädik çykartmak − toý dabarasynyňpursatlarynyň biri. Toý däbine görä,täze gelne nika gyýanlarynda ony “ählisynaglardan” geçirýärler. Bu däp oýungörnüşinde geçirilýär. Bir topar gelnegoldaw berýän bolsa, ikinji topar −oglana. Gelin şol synaglaryňhötdesinden erjellik bilen gelse, olbaşarnykly, dogumly hasaplanylýar.Baş salmak − toýuň ertesi güni gelniňtahýasyny gyňaja çalyşmakdyr. Bugadymy türkmen däbi hem oýungörnüşinde geçirilýär. Aýallar toparygelniň tahýasyny çykaryp, oňa gyňaçatmaga çalyşýar, gyzlar topary bolsa,gelniň tahýasyny aýyrtmazlygasynanyşýar. “Söweş” şowhunly bolýar,ahyrda aýallar üstün çykyp, gyzyňtahýasyny aýryp, gelniň başyna gyňaçoraýarlar, onuň goşa örülen saçlarynyarkasyna taşlaýarlar. Bu bolsa gyzyňhakyky gelin bolanlygynyalamatlandyrýar. Beýik Serdarymyzyňbelleýşine görä, “Gyz durmuşa çykyp,baş salnanda, şaýly tahýasy baldyzynaAdik cykartmak − (“taking the boots off”)– one of the episodes of a wedding partyceremony, a kind of test aimed todemonstrate the sleight of bride′s handsand her purposefullness. Nowadays thiscustom is still performed in the form ofplay with two groups of supporters − onefor the bride and another one for thegroom.Baş salmak − an ancient Turkmentradition of changing the bride′s tahya(girl′s headgear) for gyngach (women′sheadgear). This custom is performed in aform of a play between a group of girlsand a group of women who try to take thebride′s tahya off while girls try to keep it.Eventually, the group of women gain avictory, put the bride′s plaits behind herback and cover her with another headgeargyngach symbolizing the bride′s newstatus. As it is stated in the SacredRukhnama “When a girl is gettingmarried, her cap is given to the youngestsister of her husband” [3, 182 p.].berilýändir” [2, 180 s.].Mukaddes Ruhnamada ulanylan köp sanly nakyllardyr atalar sözleri, ganatlysöz düzümleri türkmen halkynyň gadym wagtlardan bäri dowam edip, nesilden-neslegeçip gelýän däp-dessurlary, adatlary, yrym-ynançlary, ahlak ýörelgeleri baradagiňişleýin maglumatlar berýär. Mukaddes Ruhnamada köp ulanylan çeperaňlatmalaryň köp döremegi paýhasly türkmen halkynyň ösen aň-düşünjeli, çeperpähim-paýhasyň eýesi bolan, almaz aňly, jöwher zehinli halk bolanlygyndan habarberýär. Müňýyllyklaryň dowamynda taryhda ilkinji gezek dünýäniň ençeme dilineterjime edilip, dünýä halklary tarapyndan ykrar edilen mukaddes Ruhnamany peşgeşberen, türkmen dilini ähli öwüşginleri bilen dünýä ýüzüne ýaýmagyň hötdesindengelen Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy bu mukaddes Kitabyň üsti bilen atababalarymyzyňdöreden milli mirasy bolan paýhasa ýugrulan gymmatly hazynanyň −halk döredijilik eserleriniň dürdänelerini hem dünýä halklaryna elýeterli etdi.Türkmençe-iňlisçe sözlükde şu ugurlardan giňişleýin gürrüň edilse, türkmendurmuşy, ýaşaýşy, ahlak ýörelgeleri barada daşary ýurt okyjysy üçin baý maglumatbolup hyzmat etjekdigi ikuçsuzdyr.Türkmenistanyň Prezidentiniňýanyndaky Ylym we tehnika baradakyÝokary geňeşiň Magtymguly adyndakyDil we edebiýat institutyKabul edilen wagty2006-njy ýylyňBitaraplyk aýynyň 21-i8