Adobe Acrobat file (.pdf, 2Mb)

90G.MämmedowMEŞHUR PAGTA ÖWRENIJI ALYM(akademik I.K.Maksimenkonyň doglan gününiň 100 ýyllygyna)Akademik Iwan Kirillowiç Maksimenko 1907-nji ýylyň Baýdak aýynyň 23-ineUkrainanyň Çerkassk welaýatynyň Kamensk etrabynyň Mihaýlowka obasynda enedendoglan. Zähmet işine 1926-njy ýylda başlaýar.I.K.Maksimenko 1935-nji ýyldaDaşkent şäheriniň Oba hojalyk institutynytamamlaýar, 1939-njy ýylda hem aspiranturanyüstünlikli tamamlap, dissertasiýany goraýar webiologiýa ylymlarynyň kandidaty diýenalymlyk derejesine mynasyp bolýar. Şolýyldan başlap, ol Bütinsoýuz ylmy-barlagpagtaçylyk (SoýuzNIHI) institutynyňÝolötendäki Türkmen pagta we ýorunja tejribemerkezinde seleksiýa we tohumçylykbölümçesiniň ýolbaşçysy bolup işe başlaýar.I.K.Maksimenkonyň galan ömriTürkmenistanda pagtaçylygy we oba hojalykylmyny ösdürmek bilen bagly. 1952-nji ýyldanbaşlap, Iwan Kirillowiç Türkmenistanyň Obahojalyk ministrliginiň Ekerançylyk ylmybarlaginstitutynda direktoryň ylmy işlerboýunça orunbasary we pagtaçylyk bölüminiňýolbaşçysy bolup işleýär.Iwan Kirillowiç 1957-nji ýyldabiologiýa ylymlarynyň doktory diýen alymlykderejesini almak üçin dissertasiýany goraýarwe 1959-njy ýylda professor diýen derejätassyklanýar. 1951-nji ýylda I.K.Maksimenko Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyňhabarçy agzasy edip, 1958-nji ýylda bolsa hakyky agzasy edip saýlanýar. 1959-njy ýyldanbaşlap, tä zähmet rugsadyna çykýança akademik I.K.Maksimenko Türkmenistanyň Ylymlarakademiýasynyň Botanika ylmy-barlag institutynyň Genetika we sitologiýa bölüminiň müdiribolup işleýär.I.K.Maksimenko inçe süýümli pagtanyň nazaryýetini we usulyny işläp düzmekdebitiren işleriniň, goşan goşantlarynyň diňe-taýy ýokdur. Iwan Kirillowiçiň seleksiýa we seçgiüçin döreden maýalyklary örän köpdür. Akademik I.K.Maksimenko ekin meýdanlarynagiňden ýaýran we daýhançylykda örän belli ýüpek pagtanyň 5476-И, 8763-И, 9078-Иsortlarynyň awtorydyr. Seleksiýa işinde ilkinji bolup, gowaçanyň ýaşyl reňkli görnüşinidöreden alym we şeýle-de, inçe süýümli gowaçanyň pagtasyny mehanizmleriň kömegi bilenýygymynyň öň ýanynda ýapragyny özi düşürýän 8704-И sortunyň awtorydyr.Akademik N.I.Wawilow geçen asyryň 40-njy ýyllarynda Bütinsoýuz ylmy-barlagpagtaçylyk institutynyň ekin meýdanlarynda işläp ýorkä, seleksionerlere beren maslahatyndagowaçanyň boýynyň biraz pes we örän çugdam edip sort döretmegi maslahat berdi.Akademik P.M.Žukowskiý bu maslahata goşulyp, gowaçanyň şahalarynyň bogun aralarynyň