okul dergisi

Sinemada Felsefe ve Film-Felsefesi Üzerine
olma rızasını gösterme eğilimi, bugün hala, özellikle anaakım sinema için
düşünülmeye devam etmektedir.
Felsefenin sinema ile ilişkisinin kurulmasında "gerçek" tartışmalarının
ele alındığı ilk dönemler, iki açıyı, yani; araç olarak sinemanın teknik
özellikleri ile sanatsal olarak sinemanın özelliklerini birarada düşünmeyi
gerektirmiştir. Sinema sanatının başından beri gündemde tutulan "sinema
ve gerçek" ilişkisine dikkat çeken ve Klasik Film Kuramı dönemi içinde
yer alan Andre Bazin, sinemanın fotoğrafik temele dayanması nedeniyle
gerçekçi bir araç olarak ele alınması gerektiğini, aynı zamanda fotoğraf
temelinin, sinemayı eski sanat biçimlerinden ayn değerlendirmek zorunda
bıraktığını savunmuştur. Bazin, bu anlayış dahilinde, görüntülerin,
"( ... ) gerçeğin benzerliği olarak ideal bir dünya yaratımı amacını gütmekte"
(1995: 17) olduğunu belirtmiştir. Gerçek üzerine düşünme ve ideal
olana ulaşma, şüphesiz felsefe tarihinde sıkça düşünülen konulardan biridir.
Bazin, yönetmenleri, anlayışları doğrultusunda ikiye ayırarak, "imgelere
inanan yönetmenler" ve "gerçeğe inanan yönetmenler" farklılaştırmasına
yönelir. Bazin, Tüm Sinema Miti yazısında, uygarlık tarihinin
yüzyıllardır gerçekliğin arayışı içinde oluşunun, bunun elde edilmesi,
kaydedilmesi ve istendiğinde yeniden kullanılabilmesi düşüncesi doğrultusunda
sinemayı yarattığını vurgular. Buradaki gerçek, bir süre sonra,
başka çalışmalar kapsamında, "yaratılan sinemasal gerçeklik"i işaret etmeye
başlayacaktır.
Sinemayı gerçek yaşama benzetme çabalarını yorumlayan Daniel
Frampton, gerçek ve sinema bağı üzerine fazlasıyla eğilmenin, yani filmi
devamlı olarak gerçek ile kıyaslayarak yapılacak okuma tarzının, sinema
incelemelerinin önünü tıkadığını savunur (2013: 18). Frampton'a göre,
sinema, bize, istediği her yere düşüncenin sürüklenebileceği, sonsuz canlandırma
potansiyeline sahip bir "film-dünya" sunmaktadır. O halde, filmin
gerçekliği; ona bakanın, onu duyanın (kısa zaman sonra fiziksel olarak
hissedecek ve kokusunu alacak olanın), ne olmadığından yola çıkarak
tanımladığını sandığı nesnel gerçekliğe dair düşüncesini karşılamak zorunda
değildir. Bu durumda, gerçek ile bağın sorgusu önemini kaybetmiştir.
Eğer öyleyse, sinemanın kendisinin bir felsefe olması fikrine doğru
ilerlenebilir. Ve sinemanın kendi felsefi tartışması içinde gerçek, böylelikle,
varlık, oluş, insan gibi kavramları ele alma açısından yeniden yorumlanabilir.
Felsefe ile ilişkisini kurma noktasında, sinemanın teknik özellikleri ve
sanatsal yönünün birarada dikkate alınması, "kayıt kapasitesi" ve "temsil
kapasitesi" adıyla sınıflandırmaya gidilmesini sağlamıştır (Bkz. Gaut,
2010: 42 ve 307). Kayıt kapasitesi; kameranın görüş noktasını farklı düz-
94