okul dergisi

Yeşilçam Sineması 'ndaki Melodramatik Kalıpları Sorgulamak
ram konusal olanın peşinden gider (39). Tragedya sonsuzluğu işaret eder;
melodram ise sonludur ve gündelik ilişkilerin odağında yer alır (39).
Oğuz Adanır, İlkel Toplumdan Melodramlar Evrenine başlıklı çalışmasında
orta sınıfın kolaylıkla uyum sağladığı bu türde Romantizmin
etkisinin görüldüğünü aktarır: "[R]omantizmin akıl dışılığı daha fazla kabul
görür, yaygınlaşır ... Seyirciyi eğlendirirken eğitmeyi hedefleyen bu
yaklaşımda asıl mesele; insanların tutkularını ve duygularını ele geçirmektir"
(54).
Hem tragedya hem de masal türünden etkilenen melodram, gerçeklikten
uzak masalsı bir dünya kurar ve melodramatik anlatıda masallardaki
iyi ve kötünün savaşında iyi tarafın kazanması gibi özellikler açık biçimde
görülür (Kasta] Erdoğan 1 7). Söz konusu özellik, "toplumsal hayattaki
gerçeklerin üstünü örtmekte, sınıflar arası mücadeleleri görünmez kılmakta
ve aynca tüm bu çatışmaları iyi/kötü, aşk/kavuşma gibi bireye ait
psikolojik alana çekerek sosyal bağlamından koparmaktadır" (17).
Taşıdığı özellikler itibariyle kadınların ilgisini daha çok çekecek olan
bu tür; zamanla aşırıya kaçıldığı için tepkileri de beraberinde getirecek ve
burjuva kesiminin ahliiki tepkileri ile melez bir biçim alacaktır (Tunalı
36). Bunun için "duygulu komedya" olarak nitelendirilen türde, ahlak
dersinin kolayca anlaşılabilmesi amacıyla kaba çizgilerle belirlenmiş didaktik
bir biçim yaratılır (36). Cevat Çapan'ın vurgusuyla "[t]ragedyanın
aşk ve onur temalarına karşılık, sınırlı bir çevrenin gerçek duygulan değil,
bu duyguları taklit ettiklerini ortaya koyar" (36). Daha tutucu bir ahlak
anlayışına sahip olan burjuva sınıfının dünya görüşüne ters düşmeyen
bir toplum düzeni yaratılması istenir (36). Sonuçta, tiyatro eğitiminin çekiciliğini
sağlayacak şekilde "haz öğesi, duygulandırarak acıma yoluyla
sağlanacaktır" (36).
Melodramın bir haz öğesi olarak yükselişi, "acıdan zevk alma" öğretisinin
toplumsal ve ahlaki olanla bütünleştiği zeminde gerçekleşmiş; korku,
endişe, kayıp, aşk ve hüzün gibi, farklı kültürlerde birtakım nedensel
ayırımlarla ortaya çıkan duygular, insanlığın evrensel zihinsel aktarımları
olarak her dönemde geçerliliğini korumuştur (Adanır 56).
Steve Neale, 1986 yılında yayımlanan Melodram ve Gözyaşları (Melodrama
and Tears) adlı çalışmasında, melodramın olayların gelişimi, tesadüf
eseri buluşmalar, son dakika kurtuluşları, gerçeğin son anda ortaya
çıkması ve metafizik güçlerin etkisi gibi öğeler bağlamında kendine özgü
bir öyküleme mantığı taşıdığını ifade etmektedir (Özhan 29). Söz konusu
öyküleme mantığı ile melodram, toplumda en fazla kahramanlık, cesaret
ve sadakat gereksinimi olanlara bir tür model sunar; onların nasıl daha iyi
220